Xây bài cơ bản (6.1): Giới thiệu 1 shanten 5 block. Tính chất của các nhóm 3 quân trong 1shanten 5 block có đôi

1. Giới thiệu bài 1shanten 5 block có đôi

Chúng ta đã phân tích cơ bản về các dạng bài 1shanten 6 block và 4 block (1shanten dính). Ở các dạng bài này thì nguyên tắc cơ bản là so sánh các thứ tương đương, với dạng 6 block là 3 nhóm 3 quân và dạng 4 block (1shanten dính) là 3 quân lẻ.

Với dạng 1shanten 5 block thì khác. Ta sẽ giả sử trước là bài đã có đôi rồi, và trong các bài tiếp theo đây sẽ chỉ dùng từ "1shanten 5 block" thôi.

Với dạng 6 block để giữ 1shanten chúng ta chỉ có thể lựa chọn giữa các nhóm 2 quân, và với dạng 1shanten dính với 4 block để giữ 1shanten ta chỉ có thể lựa chọn giữa 3 quân lẻ, dù thỉnh thoảng quân lẻ này nằm trong dạng hơi phức tạp nhưng bản chất thì không có gì thay đổi. Tức là chúng ta lựa chọn giữa các thành phần có tính chất giống nhau.

Còn trong bài 5 block như trên chẳng hạn, ta có thể thấy sự xuất hiện của nhóm 3 quân. Xử lí nhóm 3 quân là một vấn đề quan trọng với bài 5 block. Để giữ được 1 shanten ở đây ta có các cách:

+ Đánh 7m là quân lẻ

+ Đánh 1 quân trong nhóm 3 quân

Đó là 2 thành phần không giống nhau. Tuy bài 1shanten ta đã nói về nhóm 3 quân ryanmen đôi nhưng ở đó ta nhìn nhận nhóm này như một quân lẻ để so sánh với các quân lẻ khác. Còn trong tình huống 5 block trên đánh quân lẻ hay đánh nhóm 3 quân sẽ dẫn đến các cấu trúc bài khác hẳn nhau với mục đích khác nhau.

Hơn nữa, với bài 6 block hay 4 block ta không thể có khái niệm "lùi shanten", đó là vì ngoài các thành phần được đem ra so sánh thì tất cả các thứ còn lại đã là bộ rồi, trừ một số rất rất ít trường hợp đặc biệt, thì ngoài cách đánh 1 trong các thứ được đem ra so sánh thì không còn cách nào khác. Nhưng với bài 5 block thì khác, trong một số tình huống ta có thể phá 1 block và tăng số shanten lên 1, như trong ví dụ trên tức là đánh 12m. 

Mục đích của ví dụ trên không phải để thảo luận đánh gì là tốt nhất mà là để chỉ ra bài 5 block có nhiều cách xử lí khác nhau.

2. Tính chất của các nhóm 3 quân trong bài 1shanten 5 block

Với bài 1shanten 5 block thì nhóm 3 quân có thể có 2 kiểu tác dụng chính: tạo thành bộ 3 quân hoặc đánh 1 quân tạo đôi. Ta có thể giữ nhóm 3 quân để tăng tối đa khả năng tạo bộ 3 quân, hoặc đánh 1 quân tạo thành nhóm 2 quân, vẫn giữ được khả năng tạo bộ 3 quân. Nhóm 3 quân có các tính chất khác nhau trong các tình huống khác nhau (ví dụ như ta đã gặp ryanmen đôi trong phần 1 shanten dính), trong khuôn khổ bài này ta chỉ nói đến tình huống 1 shanten 5 block thôi.

a. Các nhóm lai đôi

- Ryanmen đôi: dạng 334

- Kanchan đôi: dạng 113, 133

- Penchan đôi: dạng 112, 122

Các nhóm lai đôi được gọi tên theo kiểu "(tên nhóm 2 quân) đôi". Các nhóm này có thể bốc 1 quân tạo thành bộ 3 quân, hoặc đánh 1 quân để giữ đôi hoặc nhóm 2 quân.

- Ryanmen đôi như 334 là nhóm 3 quân linh hoạt nhất. Nếu giữ nguyên nhóm 3 quân này, bốc 2 5 tạo được bộ 3 quân liên tiếp và bốc 3 tạo được bộ 3 quân giống nhau. Ở 1shanten, nếu đánh 1 quân trong nhóm này, đánh 3 còn lại ryanmen 34 và đánh 4 còn lại đôi 3.

- Kanchan đôi và penchan đôi đều có 1 loại quân để chuyển thành bộ 3 quân liên tiếp và 1 loại 2 quân chuyển thành bộ 3 quân giống nhau. Nếu đánh 1 quân trong nhóm này ở 1 shanten thì còn lại kanchan/penchan hoặc đôi, đều là nhóm yếu nên khó có thể đánh như vậy hơn ryanmen đôi (ryanmen đôi thì đánh 1 quân còn ryanmen vẫn là nhóm đẹp).

b. Các nhóm cấu tạo từ 3 trong số 4 quân liên tiếp

Ví dụ như nhóm 356.

Các nhóm này có thể bốc thêm 1 quân ở giữa để tạo nhóm 4 quân liên tiếp, hoặc bốc 1 quân ở 2 đầu và dễ tạo 1 bộ 1 đôi sau đó. Nhưng khi ở 1 shanten 5 block thì nhóm quân này thường không lợi dụng được các tính chất như trên. Đó là vì khi bốc được quân giảm shanten thì đã vào tenpai rồi và như vậy 1 quân vốn không có ích từ đầu. Chẳng hạn như sau:

13m34678p356999s4z dora 9s

356 hay chỉ 56 thì đều tạo bộ với 4 và 7, bốc được những quân này là lên tenpai rồi và kiểu gì cũng thừa ra 3. Nếu như số shanten cao hơn, đặc biệt là khi thiếu block thì bốc 4 lên 3456 còn cơ hội sử dụng rất lớn (ta sẽ quay lại vấn đề này sau), nhưng đã 1 shanten thì không tận dụng được. Quân 3s trong ví dụ trên chủ yếu chỉ còn tác dụng cải thiện khi bốc 2s. Nếu thay 356 bằng 245 hay 134 chẳng hạn thì 2 hay 1 còn kém hơn nữa.

Lưu ý là trong tình huống 1shanten 5 block thì 124 cũng có thể coi là cùng loại nhóm này và quân 1 là quân thừa (chứ không phải quân 4). Ngoài ra nếu số shanten nhiều hơn cùng với bài chưa đủ 5 block thì ý nghĩa của nhóm quân này sẽ khác hẳn nhưng đây chưa phải chỗ thảo luận vấn đề này.

c. Ryankan

3 quân cách nhau 1 như 135, 246 gọi là ryankan. Ryankan có 2 loại quân để chuyển thành bộ 3 quân liên tiếp (ví dụ 135 cần 2 hoặc 4).

Vì đánh bất cứ quân nào từ nhóm này thì đều làm mất 1 loại quân có ích nên khó có thể đánh như vậy trước tenpai, tương tự kanchan đôi và penchan đôi. Cũng vì cần cả 3 quân như vậy nên nhóm này yếu hơn ryanmen chỉ cần 2 quân.

3. Các dạng 1 shanten 5 block chính

Chúng ta đã giả sử với nhau là bài đã có đôi. Bài 1 shanten 5 block lúc này sẽ có 2 bộ, 1 đôi, còn lại 6 quân sẽ có thể theo các cấu trúc sau:

- 3 + 2 + 1. Tức 1 nhóm 3 quân, 1 nhóm 2 quân và 1 quân lẻ.

Ví dụ:

Chính là ví dụ ở đầu bài.

- 3 + 3. Tức 2 nhóm 3 quân.

Ví dụ:

- 2 + 2 + 1 + 1. Tức 2 nhóm 2 quân và 2 quân lẻ.

Ví dụ:

(2 + 2 + 2 thì chính là bài 6 block rồi.)

Chúng ta sẽ phân tích từng dạng trong bài tiếp theo.

Mục lục

Xây bài cơ bản (5): Cân bằng giữa hình dạng và giá trị

1. Các tính chất của bài 1shanten mạnh

Trong các bài trước chúng ta đã nói về 1 shanten 6 block 3 nhóm quân cần chọn giữa các nhóm 2 quân và 1shanten dính 4 block 3 quân lẻ cần chọn giữa các quân lẻ. Trong đó tôi chủ yếu bàn luận và so sánh theo hình dạng của bài. Nhưng hình dạng chỉ là một yếu tố, rõ ràng yếu tố này rất quan trọng vì ảnh hưởng trực tiếp đến tỉ lệ thắng; tuy nhiên giá trị trung bình của bài, ngoài được quyết định bởi tỉ lệ thắng thì còn được quyết định bởi giá trị (số han) nữa. Hãy bình luận vấn đề này một chút trước khi đi vào phân tích 1shanten 5 block.

Ví dụ:

Hãy so sánh 3 quân lẻ của bài 1shanten dính trên. Nếu chỉ xét về mặt chờ đẹp thì như ta đã biết, 4renkei mạnh nhất, sau đó đến 5s và cuối cùng là 1s.

Nhưng về mặt giá trị thì sao? 5678p mạnh về mặt số quân lên chờ đẹp như đã biết, và về mặt giá trị thì 4p và 9p mang lại cơ hội ittsuu. 5s về mặt số quân chờ đẹp thì vượt trội hơn 1s, nhưng ngược lại 1s tuy không lên chờ đẹp được nhưng bốc 2s, 3s là chắc chắn có sanshoku.

Vậy thì đánh 1s hay 5s đây?

Các tính chất của bài như đã được thảo luận ở bài 1 bao gồm:

+ Giảm shanten. Với bài 1shanten thì tức là lên được tenpai. Như chúng ta đã biết thì tenpai chờ đẹp tốt hơn tenpai chờ xấu.

+ Cải thiện.

+ Giá trị. Trường hợp đặc biệt là quân hoặc nhóm quân có thể mang lại yaku duy nhất để thỏa mãn điều kiện ít nhất 1 yaku.

+ Phòng thủ được khi cần.

1shanten mạnh và yếu sẽ có các tính chất như sau:

Nhìn thì cũng hiển nhiên thôi. Rõ ràng là bài chờ đẹp, to hơn bài chờ xấu, nhỏ. Tức là 1shanten dễ đến tenpai chờ đẹp, to phải hơn 1shanten dễ chỉ đến tenpai chờ xấu lại nhỏ. Cùng là giảm shanten nhưng giảm shanten lên tenpai chờ đẹp và giá trị tốt khác hẳn giảm shanten lên tenpai chờ xấu, giá trị nhỏ. 

Về khả năng cải thiện, 1shanten chỉ 1 bước nữa là tenpai rồi nên thời gian ta có để cải thiện trước khi trực tiếp lên tenpai không nhiều, và không phải lúc nào cũng cần cải thiện. Về khả năng phòng thủ thì lên tenpai rồi không cần thủ nữa nên có thể nói là ở 1shanten thì không quan trọng bằng các yếu tố liên quan đến tấn công. Sự quan trọng của 2 yếu tố này sẽ tăng lên khi bài xa tenpai hơn. Bản thân dạng bài 1shanten dính và 1shanten 6 block cũng là các dạng bài mà khả năng cải thiện và phòng thủ không quan trọng bằng dạng bài 1shanten 5 block mà ta sẽ phân tích ở bài sau. Nên ở bài này mục tiêu chính sẽ là hình dạng (chờ đẹp) và giá trị bài.

Nếu giữa các phương án mà 1 phương án vượt trội về mọi mặt thì chẳng có gì đáng nói. Nhưng những trường hợp mà ta phải chọn giữa cái có mặt tốt này cái có mặt tốt khác thì sẽ khó và ta phải tìm được cân bằng.

Ví dụ:

Ví dụ ở đầu bài. 5s dễ lên chờ đẹp hơn 1s nhưng giá trị thì 1s hơn.

Khả năng giảm shanten của 56m hơn 79p, nhưng giá trị thì 79p hơn.

Vậy thì ta cần cân bằng giữa hình dạng và giá trị như thế nào?

2. Cân bằng giữa hình dạng và giá trị

Ta vừa nói các tính chất của 1shanten mạnh là lên được chờ đẹp và giá trị bài tốt, các quân giảm shanten lên tenpai chờ đẹp và giá trị tốt khác biệt hẳn so với giảm shanten lên chờ xấu, giá trị nhỏ.

Chờ đẹp thì biết rồi, nhưng thế nào là giá trị tốt? Hay một câu hỏi khác nhưng thật ra là cùng một vấn đề: Giữa lên tenpai chờ đẹp và lên tenpai chờ xấu nhưng giá trị cao hơn, ta lựa chọn cái gì? Nguyên tắc chủ đạo trong vấn đề này chủ yếu trong một chữ: Mangan.

Như đã nói trong phần Riichi, mạt chược hiện đại rất chú trọng việc hướng đến mangan. Cái này khác với mạt chược cổ đại càng to càng tốt và mạt chược cận đại càng nhanh càng tốt. Tạo được 4 han là một mục tiêu không quá khó (trừ pinfu + tsumo cần 5, nhưng lúc pinfu không có tsumo thì vẫn là 4 han mangan rồi nên cũng không khác gì), đặc biệt là khi chơi luật có 5 đỏ. Để mà lên haneman thì phải lên đến 6 han mà giá trị chỉ hơn mangan 50%. 3 han thì bằng nửa mangan nếu 30 fu và 2/3 mangan nếu 40 fu, còn 1-2 han thì thuộc nhóm bài nhỏ. Hãy tưởng tượng:

+ Chọn giữa phương án A 30 fu 3 han tsumo 4000 điểm và phương án B 30 fu 4 han tsumo 7900 điểm nhưng tỉ lệ thắng bằng 70% phương án A. Rõ ràng phương án B lợi hơn rồi.

+ Chọn giữa phương án A 30 fu 4 han tsumo 7900 điểm và phương án B 6 han 12000 điểm nhưng tỉ lệ thắng bằng 70% phương án A. 2 phương án sẽ có điểm trung bình xấp xỉ nhau, phương án B có hơn nhưng trừ đi số điểm lúc ta không thắng được mà đối thủ thắng được thì cũng tương đương nhau thôi.

Qua phân tích trên ta thấy sau khi đạt mangan thì cái lợi của tăng han giảm. Nhưng còn nữa, từ 3 han lên 4 han làm sao có thể khó như từ 4 han lên 6 han được. Vậy trong tình huống thứ nhất phải đổi 3 han thành 2 han thì chênh lệch độ khó giữa phương án A và B trong 2 tình huống mới tương đương nhau (dù cũng chưa tương đương hẳn vì tạo 6 han khá khó), và ta thấy mangan còn hiệu quả hơn nữa về mặt giá trị.

Trong đại đa số trường hợp, giá trị tốt = mangan.

Nhưng khái niệm mangan ở đây nên được hiểu thoáng một chút. Ta đang ở trong khuôn khổ bài kín nên không thể không nói đến vai trò của Riichi. Riichi là yaku 1 han nhưng có xác suất để trở thành yaku 2 han hoặc cao hơn nhờ vào sự tồn tại của các yaku Tsumo, Ippatsu và ura dora. Về mặt trung bình thì Riichi gần với 2 han hơn là 1 han. Có nghĩa là:

- Bài 3 han thêm Riichi thì sẽ lên mangan.

- Bài 2 han thêm Riichi thì có cơ hội lên mangan nếu Riichi được thêm 2 han. Nếu trong bài 2 han này không có pinfu thì 1 han đi kèm với Riichi có thể là Tsumo, Ippatsu hay ura đều được, nhưng nếu có pinfu (Riichi pinfu +1) thì 1 han này phải là Ippatsu hay ura. Khả năng Riichi được thêm 2 han là không nhỏ như ta đã biết.

- Bài 1 han thêm Riichi thì có cơ hội lên mangan nhỏ nếu khi Riichi được thêm 3 han, tức là cần được 2 trong 3 thứ Tsumo, Ippatsu, ura. Tuy nhiên thông thường mà nói thì bài 1 han thêm Riichi sẽ dừng ở giá trị trung bình. Nhưng nếu 1 han đó là Pinfu thì cần Ippatsu + ura hoặc 2 ura chứ chỉ Tsumo + ura là chưa đủ để lên được mangan; ngoài ra nếu chỉ có Ippatsu hoặc ura thì chỉ lên được 3900 (so với 1 han khác 5200), và nếu chỉ có tsumo thì chỉ lên được 2700 (so với 1 han khác 4000). 

Tôi không thuộc tỉ lệ chính xác nhưng sẽ nói Riichi +2 không pinfu là mangan 60%, Riichi pinfu +1 là mangan 40%, Riichi +1 không pinfu là mangan 20% tương đương tỉ lệ mangan khi có các bài này. Tôi nghĩ là cũng hợp lí thôi, Riichi + 2 không có pinfu chỉ cần Tsumo hoặc Ippatsu hoặc ura dora là được mà Tsumo thì rất dễ xảy ra, Riichi pinfu +1 thì phải Ippatsu hoặc ura chứ Tsumo thì chưa đủ, Riichi +1 không có pinfu thì cần tới 2 trong 3 thứ Tsumo, Ippatsu, ura. Nếu Riichi pinfu (cần cả Ippatsu lẫn ura hoặc 2 ura) hoặc Riichi +0 (cần thêm 3 han ngoài Riichi) thì coi như về cơ bản không lên được mangan.

Tỉ lệ mangan tổng cộng sẽ là sự phối hợp giữa tỉ lệ mangan của bài mà ta kể trên và tỉ lệ thắng. Rõ ràng phải thắng thì mới cụ thể hóa mangan được chứ? Tỉ lệ thắng thì còn một lợi thế khác, đó là mình thắng thì đối thủ không thắng được, những lúc đối thủ thắng thì mình mất điểm chứ không phải được 0 điểm.

Dĩ nhiên là không có chuyện thực tế ta nghĩ được theo kiểu: Cách này mangan a% hoặc là cách này điểm trung bình là x, nhân với tỉ lệ thắng là b%, cách kia thì... . Các con số % ở trên do tôi đưa ra cũng không phải là con số chính xác mà là con số đưa ra để chúng ta hình dung về vấn đề là chính. Tức là, chúng ta sẽ nghĩ theo kiểu, đánh quân này thì sẽ hi sinh hình dạng có nhiều không, và sự hi sinh đó đưa bài từ mức mangan nào lên mức mangan nào.

Chúng ta đã thấy được tương quan giữa 2 yếu tố này ở bài Riichi chờ đẹp so với chờ xấu tăng điểm. Nếu chỉ tăng 1 han thì mức tăng mangan không đủ bù lại tỉ lệ thắng giảm. Nếu tăng 2 han thì đủ bù, rõ nhất là khi Riichi +0 không lên nổi mangan so với Riichi +2 chờ xấu nhưng cơ hội mangan rõ rệt, nhưng khi bài đạt đến mức Riichi +2 khi chờ đẹp, lúc này đã dễ có mangan rồi thì lại lợi hơn chờ xấu dù chắc chắn có mangan và cả cơ hội haneman. Nếu tăng 1 han nhưng lúc chờ đẹp thêm cả pinfu nữa, lúc chỉ có pinfu không lên được mangan thì thua chờ xấu dễ lên mangan, nhưng lên thành Riichi pinfu +1 thì có tỉ lệ lên mangan khá, phối hợp với tỉ lệ thắng tốt thành ra lại hơn Riichi +3 chờ xấu dù đã chắc chắn mangan nhưng tỉ lệ thắng lại giảm.

Ở đây cũng tương tự như vậy thôi, thường thì thêm 1 han thì mức tăng mangan sẽ không đủ để bù lại việc giảm tỉ lệ thắng, quân hoặc nhóm quân mang lại giá trị 2 han hay là 1 han nhưng bài thấp hơn có pinfu mới đáng để bàn. Cũng chỉ khi số han đang có sẵn thấp thì mức tăng mangan mới cao thôi. Đây ta bàn về 1shanten thì còn khác tenpai ở chỗ, nếu như tenpai rồi thì dù chờ xấu hay chờ đẹp thì cũng đã có thể đe dọa được đối thủ và thắng, còn 1shanten thì cần phải lên tenpai. Giữ lại các nhóm xấu trong bài 6 block hay là quân lẻ khó lên ryanmen thì vừa làm giảm khả năng lên tenpai vừa làm giảm tỉ lệ thắng của tenpai đó. Lượng hoá được cái này thì khó nhưng bạn cũng nên biết là có điều này, để ví dụ khi thấy còn thời gian thì có thể nhẩn nha chờ to còn không còn thời gian mấy nữa thì ưu tiên chờ đẹp hơn chẳng hạn.

Ngoài ra, các quân và nhóm quân mang lại giá trị sẽ có một trường hợp đặc biệt, đó là trường hợp mang lại yaku duy nhất. Trong trường hợp này, ví dụ khi đã có 3 dora rồi chẳng hạn, yaku duy nhất sẽ đưa bài lên mangan luôn, lúc này chúng ta có lựa chọn gọi vào tenpai vì đã có yaku, khi bốc lên tenpai cũng có lựa chọn dama nếu muốn.

Với các kiến thức như trên, hãy nhìn lại các ví dụ:

Nếu bài không có dora, giữ 5s bốc 4s 6s lên chờ đẹp, pinfu, nhưng thuộc nhóm bài không lên được mangan. Chưa kể bốc 3s 5s 7s thành bài Riichi chay chờ xấu. Còn giữ 1s sẽ có thể sanshoku thuộc nhóm bài mangan 60%. Đánh 5s và giữ 1s tốt hơn.

Nếu bài có 1 dora, giữ 5s bốc 4s 6s lên tenpai pinfu 1 dora thuộc nhóm mangan 40%, bốc 3s 5s 7s thành Riichi 1 dora chờ xấu thuộc nhóm mangan 20%. Còn đánh 5s sẽ có thể có sanshoku 1 dora, dama 5200 và Riichi chắc chắn mangan. Khác với 0 dora Riichi pinfu và Riichi chay không lên bài lớn được, Riichi pinfu 1 dora rõ ràng là có kha khá cơ hội lên mangan đấy chứ? Còn Riichi 1 dora tuy nói là mangan 20% nhưng chờ xấu thì tôi cũng thừa nhận là khả năng chuyển hóa thành mangan không cao đâu. Tuy nhiên khả năng chuyển hóa thành mangan của pinfu 1 dora là không hề nhỏ, thêm lợi thế dễ lên tenpai hơn và chờ đẹp dễ thắng hơn thì tôi thường lựa chọn đánh 1s.

Nếu nhiều dora hơn thì rõ ràng đánh 1s hơn rồi.

Ví dụ này thì sao?

0 dora thì đánh 79p lúc tenpai sẽ thành chờ đẹp nhưng Riichi chay, không lên được mangan. Đánh 56m thì bốc 8p khỏi cần nói, bốc 14s cũng thành Riichi +2 chờ xấu, mangan 60%. Phương án mặc định là đánh 56m. Nếu đôi Haku là đôi 9s thì đánh 79p có thể có pinfu nhưng cũng tương tự thôi, ta đã biết là Riichi pinfu 0 dora cũng khó lên mangan.

1 dora thì đánh 79p lúc tenpai sẽ thành Riichi +1 chờ đẹp thuộc nhóm mangan 20%, đánh 56m bốc 8p được ittsuu 1 dora chờ đẹp, Riichi chắc chắn mangan, bốc 14s ittsuu 1 dora chờ xấu, dama 5200, Riichi chắc chắn mangan. Đánh 79p thì chắc chắn chờ đẹp và cũng có cơ hội mangan nhưng rõ ràng đánh 56m lợi hơn nhiều về mặt giá trị, tôi cho rằng nếu sớm thì kì vọng bài to không có gì sai nhưng muộn rồi thì đánh 79p ăn chắc chờ đẹp thì hơn. Nếu như thay đôi Haku bằng đôi 9s thì đánh 79p sẽ có pinfu và Riichi pinfu 1 dora thuộc nhóm mangan 40%, cơ hội mangan rõ ràng hơn, sẽ dễ dàng đánh 79p hơn.

2 dora thì ưu tiên chờ đẹp hơn và đánh 79p.

Khi có 3 dora, nếu ta nói rằng lúc đủ giá trị rồi cần ưu tiên chờ đẹp thì sẽ đánh 79p, tuy nhiên lúc này 79p lại có vai trò đặc biệt là mang lại yaku duy nhất. Nếu đôi Haku là đôi 9s chẳng hạn thì lúc này dễ đánh 79p hơn so với ở đây vì khi tenpai có pinfu và có thể dama nếu muốn, và có 3 dora rồi thì số fu không còn quan trọng, lúc này pinfu cũng là 1 han chỉ kém 1 so với ittsuu. Nhưng ở đây khi có 3 dora, đánh 79p sẽ phải Riichi lúc tenpai, và mất khả năng chii 8p cũng như 14s lên mangan tenpai. Thành ra cũng phụ thuộc vào tình huống, kiểu như có dễ gọi được 14s và 8p không, hay là ta có muốn Riichi trong tình huống nhất định nào đó không. 3 dora chỉ cần thêm yaku bất kì là mangan rồi, khác 2 dora thêm yaku 1 han vẫn chỉ là 3900 khi bài mở và vẫn cần Riichi để lên mangan.

Kết luận:

- Các tính chất của 1 shanten mạnh là lên được chờ đẹp và giá trị tốt.

- Giá trị tốt = mangan. Cân bằng giữa hình dạng và giá trị dựa nhiều vào khả năng tạo mangan.

- Khi bài đang nhỏ không có cơ hội lên mangan thì giá trị (+2 han hoặc +1 han nếu khi bỏ giá trị này thì có pinfu) giúp bài có cơ hội lên mangan.

- Khi bài đủ điều kiện mangan chắc chắn rồi thì nhóm quân/quân mang lại yaku duy nhất giúp chúng ta có khả năng gọi và dama để lấy mangan.

Mục lục

Xây bài cơ bản (4.3): Luyện tập 1 shanten dính

Luyện tập

Nói chung các ví dụ ở đây sẽ dễ hơn ở phần lí thuyết. Như đã nói mục đích học lí thuyết khó một chút là để xử lí các tình huống dễ hơn một cách nhẹ nhàng. Dù vậy nhưng có thể nói với bạn là chính tôi cũng không đạt xác suất xử lí đúng 100% nếu tự nhiên gặp các tình huống này trong trận đâu.

1.

=> Mục đích của ví dụ này là để chỉ ra 1223 không thể được coi là nakabukure như 3445. Mạt chược không có quân số 0 và 10, với 1223 khi bốc 3 thì tốt nhưng bốc 1 4 chỉ lên được chờ penchan, vì vậy đương nhiên là đánh 2m. 2m này chỉ tương đương 2m lẻ bình thường, hơn một chút vì có khả năng iipeikou.

Tương tự, 2345 và 3456 được gọi là 4renkei còn 1234 thì không. Các nhóm nakabukure, 4renkei có 4 nhóm quân tạo ryanmen trực tiếp còn 1223, 1234 thì không có tính chất này.

2.

=> Ôn lại về aryanmen. Aryanmen có khả năng tạo đôi tốt nên làm tăng sức mạnh của ryanmen đôi, còn bản thân khả năng tạo ryanmen của aryanmen thì hơn quân lẻ bình thường nhưng không quá nổi trội.

Ở đây nếu đánh 3s là quân lẻ trong ryanmen đôi thì phải dựa vào khả năng tạo ryanmen của 2 aryanmen, còn nếu đánh 1 aryanmen thì aryanmen còn lại sẽ hỗ trợ ryanmen đôi thành quân lẻ mạnh.

+ Đánh 6p: lên chờ đẹp với 3m 5m (tạo ryanmen với 2344m), 2s 4s (tạo ryanmen với 3s), 1m 4m (tạo đôi với 2344m), 1s (chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp). 3m có khả năng iipeikou, 2s chờ 3 mặt. Đánh 4m thì tương tự 6p về mặt hình dạng nhưng dora là 2m nên rõ ràng đánh 6p tốt hơn 4m.

+ Đánh 3s: lên chờ đẹp với 3m 5m (tạo ryanmen với 2344m), 5p 7p (tạo ryanmen với 6678p), 2s (bốc vào đôi có sẵn), 4m 6p (tạo chờ 3 mặt 7 quân). 3m và 7p có khả năng iipeikou, 4m 6p 2s mất pinfu.

Lựa chọn đánh 1 aryanmen là hợp lí hơn trong tình huống này. Tính chất quân lẻ của aryanmen không quá mạnh, nên aryanmen còn lại giúp tăng sức mạnh của ryanmen đôi vượt qua aryanmen kia.

3.

=> Khi có ryanmen đôi thì tạo đôi chính là tạo ryanmen. 1123 bình thường không quá mạnh, bốc 2 3 4 đều chỉ tạo được chờ xấu nếu đôi trong bài là đôi cố định.

Nhưng khi đôi là ryanmen đôi thì khác, khả năng tạo đôi của 1123 tăng sức mạnh của ryanmen đôi, ryanmen đôi cũng mở khóa khả năng tạo đôi của các nhóm tạo đôi tốt như 1123. Bình thường nếu các quân lẻ riêng biệt thì 7 bình thường mạnh hơn 8 trong 778 (xem lại bài 4.1), nhưng có nhóm tạo đôi tốt thì sẽ khác. Nếu đánh 8s thì 1123 thành nhóm yếu, nếu đánh 1m thì ryanmen đôi 778 thành yếu, đánh 7p thì 1123 sẽ tăng sức mạnh của ryanmen đôi 778.

+ Đánh 8s: chờ đẹp nếu bốc 6p 8p (tạo ryanmen với 7p), 7s (bốc vào đôi có sẵn khi bài có nhóm tạo đôi tốt), 1s (tạo chờ 3 mặt)

+ Đánh 1m: chờ đẹp nếu bốc 6p 8p (tạo ryanmen với 7p), 7s (tạo ryanmen với 8s, chờ 3 mặt)

+ Đánh 7p: chờ đẹp nếu bốc 7s (tạo ryanmen với 8s, chờ 3 mặt), 1m 4m (tạo đôi với 1123m), 6s 9s (chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp).

Rõ ràng đánh 7p là hợp lí nhất.

4.

=> Nakabukure có khả năng tạo ryanmen tốt nhưng không có khả năng tạo đôi tốt. Vì vậy ta không thể sử dụng quân lẻ trong ryanmen đôi ở đây được, phải đánh 3s để tận dụng 2 nakabukure. Không liệt kê nữa vì khá hiển nhiên rồi.

5.

=> Khả năng tạo ryanmen của 3334 kém hơn aryanmen và đương nhiên cũng kém hơn nakabukure. Không có ryanmen đôi thì không tận dụng được khả năng tạo đôi của 3334. Vì vậy đánh 4p, cũng không cần liệt kê nữa.

6.

=> Nakabukure và 4renkei đều là các nhóm 4 quân có tính chất quân lẻ mạnh. Có ryanmen đôi nên 4renkei làm tăng sức mạnh của ryanmen đôi nhưng chưa đủ vượt qua sức mạnh của nakabukure như đã nghiên cứu ở phần lí thuyết. Vậy tốt nhất là đánh quân lẻ trong ryanmen đôi để sử dụng được sức mạnh của 2 quân lẻ mạnh là nakabukure và 4renkei.

+ Đánh 4m: lên chờ đẹp nếu bốc 1p 3p 4p 6p (tạo ryanmen với 2345p), 5s 7s (tạo ryanmen với 6s), 2p 5p (tạo đôi với 2345p), 8s (chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp). Trong đó 6p và 7s chờ 3 mặt, 8s mất pinfu.

+ Đánh 6s: lên chờ đẹp nếu bốc 2m 3m 5m 6m (tạo ryanmen với 3445m), 1p 3p 4p 6p (tạo ryanmen với 2345p), 7s (bốc vào đôi có sẵn). Trong đó 3m 5m có thể có iipeikou, 6p chờ 3 mặt, 7s mất pinfu.

Số loại quân lên chờ đẹp tương đương nhau nhưng giữ nakabukure thì số quân lên chờ đẹp thực tế hơn một chút, thêm khả năng iipeikou và giảm khả năng chờ xấu.

7.

=> Nhóm tạo đôi tăng sức mạnh của ryanmen đôi, ở đây đánh mất 1 nhóm 4renkei thì còn lại 1 nhóm 4 renkei để tăng sức mạnh của ryanmen đôi. Vấn đề là bản thân 4renkei là quân lẻ mạnh nên ta không thể hi sinh 1 trong 2 nhóm để giữ ryanmen đôi, và phải đánh đi quân lẻ trong ryanmen đôi để giữ 4renkei. Hoàn toàn không giống như ví dụ 2 vì tính chất quân lẻ của 4renkei mạnh hơn hẳn aryanmen. Bạn hãy tự liệt kê nhé.

8.

=> 3335 có khả năng tạo đôi nhưng nếu xét khả năng tạo ryanmen thì không mạnh. Muốn giữ khả năng tạo đôi thì phải đánh nakabukure, lúc này còn 3335 có tính chất quân lẻ không mạnh. Đánh 5m thì ryanmen đôi thành quân lẻ không mạnh và bài lúc này sử dụng tính chất quân lẻ của 3445 và 3s. Đánh 3s thì sử dụng tính chất quân lẻ của 3335 và 3445.

+ Đánh 5m: lên chờ đẹp nếu bốc 2p 3p 5p 6p (tạo ryanmen với 3445p), 2s 4s (tạo ryanmen với 3s), 4p (tạo đôi với 3445p). Trong đó 3p 5p có thể có iipeikou, 2s chờ 3 mặt.

+ Đánh 4p: lên chờ đẹp nếu bốc 2s 4s (tạo ryanmen với 3s), 4m 6m (tạo ryanmen với 3335m), 5m (tạo đôi với 3335m, 4m cũng tạo đôi nhưng trùng với tạo ryanmen), 1s (chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp). Trong đó 2s chờ 3 mặt.

+ Đánh 3s: lên chờ đẹp nếu bốc 2p 3p 5p 6p (tạo ryanmen với 3445p), 4m 6m (tạo ryanmen với 3335m), 2s (bốc vào đôi có sẵn). Trong đó 3p 5p có thể có iipeikou.

Ta thấy nhóm 3335 ngoài khả năng tạo ryanmen chỉ hơn quân lẻ bình thường một chút, còn có điểm yếu khác là 4 vừa lên ryanmen vừa lên đôi, giảm số quân có ích. Ta không thể giữ 3335 và phá nhóm quân mạnh như nakabukure được. Nhưng ở đây đánh 5m thì quân lẻ trong ryanmen đôi cũng không mạnh nữa, gần giống như quân lẻ bình thường vì khả năng tạo đôi của 3445 kém. Vậy ta đánh quân lẻ trong ryanmen đôi hoặc quân lẻ trong 3335, hai quân lẻ này đều gần như quân lẻ bình thường trong tình huống này.

9.

=> Khả năng tạo đôi của 3335 và 4567 tương tự nhau nhưng rõ ràng khả năng tạo ryanmen của 4567 vượt trội hẳn. 4567 có khả năng tạo đôi rồi nên đánh 5m thì quân lẻ trong ryanmen đôi vẫn mạnh. Nếu đánh 3s thì 3335 có tính chất quân lẻ không mạnh. Vậy ở đây đánh 5m. Bạn hãy tự liệt kê nhé.

10.

=> 3 quân lẻ là 7m, 5p và 3s đều mạnh hơn quân lẻ bình thường một chút. Trong tình huống này, 799m không phải là ryanmen đôi nhưng vì có 4445p nên 8m, 9m chuyển 799m thành bộ sẽ tạo được chờ 3 mặt.

+ Đánh 7m: lên chờ đẹp nếu bốc 4p 6p 2s 4s, và thêm 9m bốc vào đôi có sẵn vì có 4445. Trong đó 4p 9m chờ 3 mặt.

+ Đánh 5p: lên chờ đẹp nếu bốc 6m 8m 9m 2s 4s. Trong đó 4s chờ 3 mặt.

+ Đánh 3s: lên chờ đẹp nếu bốc 6m 8m 9m 4p 6p. Trong đó 8m 9m chờ 3 mặt và 8m có cơ hội pinfu.

Đánh 5p mang lại số quân chờ đẹp cao nhất, cũng đúng thôi vì số quân lên ryanmen của 5 trong 4445 thấp nhất trong 3 quân lẻ. Số quân lên chờ đẹp hơn 2 phương án còn lại 3 quân (chính là vì 4445p đã dùng mất 3 quân 4p), 2 phương án còn lại hơn 3 quân chờ đẹp, phương án đánh 3s mang lại cơ hội pinfu khi bốc 8m. Nếu chỉ so số lượng quân lên chờ đẹp thì đánh 5p, nhưng đánh 3s có khả năng pinfu và chờ 3 mặt tăng nên giá trị khi thắng tăng nên cũng có cái hay riêng, sẽ tùy vào các yếu tố khác nữa.

Nếu 799 là 788 thì như ta đã bàn luận ở phần lí thuyết, khả năng chờ đẹp và pinfu tăng vượt trội, lúc này cần đánh 3s. 799 và 788 là 2 vấn đề khác hẳn nhau.

Mục lục

Riichi cơ bản (5): Chờ đẹp so với chờ xấu tăng điểm

Ta đã biết rằng Riichi chờ đẹp có nhiều cái lợi hơn chờ xấu, tuy nhiên, khi đứng trước lựa chọn chờ đẹp nhưng điểm thấp hơn và chờ xấu nhưng điểm cao hơn thì nên lựa chọn thế nào? Sẽ có 3 lựa chọn chính trong tình huống này là Riichi chờ đẹp, dama chờ xấu (nếu có yaku) và Riichi chờ xấu. (Dama chờ đẹp thì sao? Những lúc có thể dama chờ đẹp thì ta so sánh Riichi chờ đẹp với dama chờ đẹp như đã nói ở bài Riichi chờ đẹp.)

1. Trường hợp chờ xấu hơn 1 han so với chờ đẹp

Ví dụ: 

Đánh 1m chờ đẹp còn đánh 4m có iipeikou thêm 1 han.

Về cơ bản trong trường hợp này Riichi chờ đẹp là phương án tối ưu. Riichi chờ xấu nếu chỉ hơn 1 han thì chưa đủ để bù lại lợi ích lớn của Riichi chờ đẹp: khả năng thắng cao, dễ Tsumo dù đối thủ phòng thủ, nếu phải đấu Riichi thì có lợi thế. Dĩ nhiên là người ta có thống kê số điểm trung bình ghi được sau khi Riichi chờ đẹp so với khi Riichi chờ xấu hơn 1 han (tất cả các trường hợp cả thắng lẫn không thắng chứ không phải chỉ so các trường hợp thắng) nhưng tôi nghĩ là không cần phải đưa số liệu ra đây làm gì, yên tâm là tôi không bịa ra đâu.

Dama chờ xấu so với Riichi chờ đẹp, thì vì giá trị của Riichi gần 2 han nên chờ xấu chỉ hơn 1 han không thể bù lại, về tỉ lệ thắng thì thường Riichi chờ đẹp có phần hơn dama chờ xấu. Sợ Riichi thái quá và đánh 4m dama ở đây là sai lầm rất nặng, chỉ có một số rất ít trường hợp tình huống điểm đặc biệt ở Nam 3-4 là ta có thể cân nhắc đến phương án này thôi. 

Ngoài ra, số dora hay han từ các yaku khác nói chung không thay đổi việc Riichi chờ đẹp có lợi nhất trong tình huống này.

Tuy nhiên, ví dụ trên là kiểu ví dụ mà ta cảm thấy chờ xấu là xấu thực sự, rõ ràng là tỉ lệ thắng của kanchan 2m kém hơn nhiều so với ryanmen 25m. Nếu như ta lại chờ xấu kiểu yakuhai shanpon thì sao?

Đánh 3p thì chờ ryanmen 25p, đánh 4p thì chờ shanpon 3p-Chun. Chờ shanpon thắng được với Chun thì tăng điểm và quả thật khi Riichi thì ta cũng có quyền hi vọng đối thủ sẽ đánh Chun chứ? Chưa kể là với rồng gió, nếu ta chưa thấy ra bàn, thì tức là xác suất rồng gió còn lại trong tường cao vì đây là các quân khó sử dụng và dễ bị đánh sớm nếu có trong bài; khác với khi chờ xấu quân số, dù ta chưa thấy ra bàn thì cũng rất có thể quân số đang nằm trong bài đối thủ mất rồi. Vì vậy tỉ lệ thắng của shanpon chờ yakuhai này không kém nhiều so với ryanmen và cũng có trường hợp nhất định có thể hơn cả ryanmen.

Vì tỉ lệ thắng không còn chênh lệch quá nhiều nên ta phải xem xét giá trị bài. Giá trị bài của mình càng lớn rồi thì lợi ích của thêm 1 han sẽ càng giảm.

+ Nếu bài có 2 dora, lúc này Riichi 5200 và Riichi tsumo là mangan rồi, lợi ích tăng giá trị của yakuhai không còn nhiều. Thêm dora nữa thì yakuhai càng ít quan trọng hơn nữa. Lúc này ta cần ưu tiên tỉ lệ thắng và chọn phương án chờ dễ thắng hơn, thường là ryanmen.

+ Nếu bài có 1 dora, Riichi 1 dora thì ron được 2600, tsumo được 4000. Nhưng nếu có yakuhai thì tsumo lên mangan. Lợi ích của yakuhai lớn nên chờ shanpon là phương án mặc định. 

+ Nếu bài không có dora, chờ ryanmen thì là Riichi chay, lúc này lợi ích của yakuhai cũng lớn, thắng với yakuhai thì sẽ thành bài có giá trị trung bình và thêm ura sẽ thành giá trị lớn (mangan). Nói cách khác yakuhai là cách tốt nhất để ta câu bài lớn với bài này. Vì vậy chờ shanpon là phương án mặc định. Như đã nói ở các bài trước, mạt chược hiện đại rất chú trọng câu mangan, đây là tầm giá trị lí tưởng nhất. Yakuhai là cái mà ta có thể thực sự kì vọng, khác hẳn với chờ xấu quân số.

2. Trường hợp chờ xấu hơn 2 han so với chờ đẹp

Ví dụ:

Đánh 2m chờ đẹp, 5m có sanshoku.

Chênh lệch 2 han là một con số lớn.

Nếu không có dora thì rõ ràng Riichi sanshoku hơn Riichi chay. Riichi chay khó lên bài lớn còn Riichi sanshoku tuy khó thắng nhưng ron 5200, tsumo là mangan. Câu mangan như đã nói là điều rất quan trọng. Nếu như dama sanshoku thì sẽ chỉ 2600 nếu ron và 4000 nếu tsumo, có thể nói là không giúp ta đạt được điều gì quá quan trọng.

Nếu có 3 dora tôi cho rằng riichi chờ đẹp là lựa chọn hợp lí, vì bài đã đủ to rồi. Thường thì tỉ lệ thắng của Riichi chờ đẹp hơn dama chờ xấu một chút, nếu bạn có lí do để cho rằng tỉ lệ thắng của dama chờ xấu cao hơn Riichi chờ đẹp thì hãy làm vậy, đương nhiên là ta ưu tiên tỉ lệ thắng ở đây.

Nếu có 2 dora, Riichi chờ đẹp 5200 (8000 nếu tsumo), dama chờ xấu mangan, Riichi chờ xấu mangan (haneman nếu tsumo). Trong bài Riichi chờ xấu ta biết là khi chờ xấu có yaku chắc chắn mangan thì dama tăng tối đa tỉ lệ mangan và tốt hơn Riichi kì vọng haneman. Nhưng phương án Riichi chờ đẹp cũng rất tốt, và tsumo hay ura thì cũng là mangan rồi. Tôi cho rằng Riichi chờ đẹp hay hơn ở khả năng chiếm thế chủ động, ngăn cản đối thủ.

Nếu có 1 dora, Riichi chờ đẹp 2600, dama chờ xấu 5200, Riichi chờ xấu mangan. Khi chờ xấu 5200 có yaku thì dama hay Riichi khá là 50 50. Riichi chờ đẹp thì chiếm được thế chủ động và cản đối thủ, nhưng giá trị thường chỉ ở mức trung bình. Mỗi phương án có một cái lợi riêng.

3. Trường hợp chờ xấu hơn 1 han so với chờ đẹp nhưng chờ đẹp có pinfu

Ví dụ:

Đánh 2m chờ đẹp có pinfu, 5m chờ xấu có sanshoku.

Khi pinfu thì số fu thấp hơn. Với số han thấp thì điều này làm giảm giá trị bài nhưng khi đạt mangan rồi thì số fu không còn quan trọng nữa.

Nếu không có dora thì Riichi pinfu chỉ 2000, tsumo cũng chỉ 2700 nếu không có ura. Nếu có ura thì ron 3900, tsumo 5200. Riichi sanshoku ron 5200, tsumo là mangan. Vì số han thấp nên số fu thấp của pinfu làm cho bài nhỏ. Nếu như không phải là pinfu mà là yaku khác thì tsumo không dora là 4000, có ura đã là mangan rồi. Vì vậy trong trường hợp này nên chọn Riichi chờ xấu.

Khi có 1 dora thì khác. Lúc này Riichi pinfu 1 dora có thêm ura đã là mangan rồi. Hãy xem lại phần Riichi chờ đẹp, Riichi pinfu 0 dora và 1 dora ở các đẳng cấp khác nhau, đó là vì khi có ura là chạm được đến mangan rồi, khi đã đến mangan thì số fu thấp cũng không sao nữa. Ngược lại Riichi sanshoku không dora vốn đã đủ lớn rồi và thêm 1 dora không có nhiều lợi ích. 2 dora thì Riichi pinfu 2 dora là mangan luôn, lúc này thật sự pinfu chỉ kém sanshoku 1 han mà không kém fu nữa. Vậy khi có 1 dora trở lên thì Riichi chờ đẹp lợi hơn.

Tóm lại:

- Chờ đẹp so với chờ xấu hơn 1 han thì ưu tiên Riichi chờ đẹp.

- Shanpon có yakuhai so với ryanmen mất yakuhai: 0 1 dora ưu tiên yakuhai, 2+ dora ưu tiên tỉ lệ thắng.

- Chờ đẹp so với chờ xấu hơn 2 han: 0 dora ưu tiên Riichi chờ xấu, 3+ dora ưu tiên tỉ lệ thắng, 2 dora thì Riichi chờ đẹp có phần hơn, 1 dora thì tùy tình huống.

- Chờ đẹp so với chờ xấu hơn 1 han nhưng chờ đẹp có pinfu: 0 dora ưu tiên Riichi chờ xấu, còn lại ưu tiên Riichi chờ đẹp.

Ý nghĩa lớn nhất của bài này không hẳn là ở chỗ gặp những tình huống cần lựa chọn tenpai ở trên thì chọn gì. Mà là ở chỗ, ví dụ như ta đã biết Riichi pinfu 0 dora < Riichi sanshoku 0 dora chờ xấu, thì kiến thức đó sẽ ảnh hưởng đến việc ta xây bài khi còn chưa tenpai.

Mục lục

Xây bài cơ bản (4.2): 1 shanten dính và vai trò của nhóm 4 quân có tính chất quân lẻ

(cập nhật: 18/12/2022. Sẽ cân nhắc thử viết lại theo một cách hoàn toàn khác và hi vọng là dễ hiểu hơn trong tương lai)

3. Nhóm 4 quân có tính chất quân lẻ

Phần này sẽ bắt đầu khó, khi lên chủ đề chính bản thân tôi cũng không hình dung trước được là viết ra lại thành khó thế này đâu. Các ví dụ được đưa ra nhiều lúc chính tôi cũng còn trả lời chưa chính xác từ đầu và phải chỉnh sửa. Đây chắc chắn là văn bản về mạt chược làm cho tôi cảm thấy thú vị nhất khi viết từ trước đến giờ. Để đọc được cái này cần kinh nghiệm chơi trước khi đọc cũng như luyện tập sau khi đọc. Nếu bạn có bộ mạt chược bên cạnh để tự minh họa thì có lẽ cũng sẽ tốt hơn một chút.

a. Tính chất quân lẻ của nhóm 4 quân

Khi thêm 1 quân vào nhóm 3 quân liên tiếp ta tạo được các dạng nhóm 4 quân: 3445, 3456, 3345. Khi thêm 1 quân vào nhóm 3 quân giống nhau ta tạo được các dạng nhóm 4 quân: 4445, 3335.

Một quân lẻ bình thường, khi bốc vào các quân liên quan thì sẽ tạo thành nhóm 2 quân. Nhóm 4 quân khi bốc được quân liên quan thì tạo thành 1 bộ và 1 nhóm 2 quân. Khi xét như vậy thì nhóm 4 quân có tính chất quân lẻ, và ta có thể so sánh các nhóm 4 quân trong bài 1 shanten dính dựa vào tính chất quân lẻ của chúng.

Lấy ví dụ nhóm 3445. Nhiều tài liệu giải thích 3445 như 2 ryanmen là 34, 45, khi chuyển 1 trong 2 ryanmen này thành bộ 3 quân liên tiếp (bốc 25, 36) thì sẽ có 1 bộ + 1 ryanmen. Trước đây tôi cũng giải thích thế này nhưng cách giải thích này có phần chưa chính xác.

Nếu 3445m là 2 ryanmen thì thành bài 6 block và ta phải đánh kanchan 13p chứ? Nhưng đương nhiên là ta sẽ đánh 4m lấy tenpai.

Nếu 3445m là 2 ryanmen thì 4s đâu có tác dụng gì nữa, phải đánh 4s giữ Pei làm quân an toàn chứ? Nhưng không phải vậy, nếu nhìn 3445 là 345 + 4 thì ta sẽ có dạng 1shanten dính như đang được thảo luận trong bài viết này, lúc này ta phải đánh Pei chứ không phải 4s, bốc dính vào 4s sẽ có tenpai. 2 ví dụ trên cho thấy rõ tính chất hoạt động giống quân lẻ của nhóm 3445.

Tuy nhiên đương nhiên 3445 không đơn giản là 345 + 4. Tính chất 2 ryanmen và tính chất quân lẻ lồng vào nhau, tạo thành tính chất cuối cùng là: "Quân lẻ có khả năng tạo ryanmen với 4 loại quân (2 3 5 6), trong đó có 2 loại quân (3 5) mang lại tiềm năng iipeikou" (chưa đủ hoàn toàn, lúc sau sẽ phân tích lại).

Vậy khi so sánh quân lẻ có tính chất như trên với các quân lẻ số giữa bình thường chỉ có khả năng tạo ryanmen với 2 loại quân thì rõ ràng là 3445 mạnh hơn rất nhiều rồi.

Một quân lẻ bình thường có các tính chất:

- Tạo ryanmen. Quân số giữa bình thường có 2 loại quân tạo ryanmen.

- Tạo nhóm xấu kanchan, penchan. Quân số giữa bình thường có 2 loại quân tạo kanchan.

- Tạo đôi. Quân số giữa bình thường có 1 loại quân tạo đôi.

Nhóm 4 quân có tính chất của quân lẻ cũng sẽ có các tính chất y hệt như trên. Tính chất tạo ryanmen như ta đã nói là tính chất mà ta hướng đến. Tính chất tạo nhóm xấu như ta cũng đã nói, nhiều khi ta không muốn lên kanchan, penchan chút nào. Ta sẽ không phân tích nhiều về tính chất tạo nhóm xấu này lắm mà tập trung hơn vào cái ta muốn là chờ đẹp. 

Tính chất tạo đôi hơi đặc biệt hơn một chút. Nếu bài 1 shanten dính cơ bản không có quân lẻ gần đôi tạo ryanmen đôi thì tạo đôi cũng dẫn đến chờ xấu, nhưng khi bài có quân lẻ gần đôi tạo ryanmen đôi thì tạo đôi không khác gì tạo ryanmen, như đã phân tích ở phần 2 của bài này. Ngoài ra, khi bốc quân của đôi có sẵn trong bài thì bình thường sẽ có tanki tenpai, nhưng các nhóm quân có tính chất tạo đôi mạnh trong trường hợp này sẽ tạo được tanki phức tạp, bạn sẽ thấy khi ta phân tích các nhóm quân. (Nhưng nếu như đôi là ryanmen đôi như 788, 8 không mang lại tính chất này nữa vì 8 lại là quân tạo ryanmen của 7 và ta có 7888 chờ 3 mặt. Tuy nhiên lúc đó quân 9 sẽ thay quân 8 mang lại khả năng tạo tanki tenpai này vì tạo 789 (6 vẫn coi như quân dính với quân lẻ 7 để tạo ryanmen vì tạo 6788). Nhưng nói thế thì quá dài, nên ở phần giới thiệu tính chất của mỗi nhóm sẽ chỉ quy chung về "Bốc vào đôi có sẵn" thôi, khi có ryanmen đôi thì "bốc vào đôi có sẵn" tạo tanki tenpai sẽ tự chuyển thành "bốc được quân chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp" tạo tanki tenpai. Hẳn là đến đây bạn chưa hiểu đâu, lúc vào ví dụ sẽ dễ hiểu hơn). Chúng ta sẽ phân tích các nhóm 4 quân theo các tính chất trên.

b. Các nhóm 4 quân liên quan đến bộ 3 quân liên tiếp

- Nhóm 3445 (nakabukure)

Ví dụ:

3445 sẽ giống như một quân lẻ có các tính chất sau:

+ Có 4 loại quân tạo ryanmen (2 3 5 6), trong đó có 2 loại quân mang lại tiềm năng iipeikou.

+ Không có loại quân nào mang lại kanchan hay penchan

+ Có 1 loại 2 quân tạo đôi (4)

+ Khi bốc vào đôi có sẵn, tức là bốc 9s trong ví dụ thì thành tanki tenpai yếu.

Với khả năng tạo ryanmen với 4 loại quân như trên, rõ ràng tính chất quân lẻ của 3445 mạnh hơn quân lẻ bình thường rất nhiều, trong ví dụ được đưa ra ở trên ta phải đánh 5s.

Về khả năng tạo đôi thì 3445 yếu hơn quân lẻ bình thường. 1 shanten dính là dạng bài đã có sẵn đôi nên tính chất tạo thêm đôi thường là không cần thiết. Nhưng khi đôi nằm trong ryanmen đôi như 788 thì như đã phân tích ở phía trước, ta lại cần tính chất này. Lát nữa khi bàn về các nhóm 4 quân có khả năng tạo đôi tốt hơn bạn sẽ thấy.

3445 cũng có một điểm lợi so với các nhóm 4 quân ở sau là không thể lên nhóm xấu kanchan, penchan.

- Nhóm 3456 (4renkei - 4 đọc là "yon", dịch ra là "4 liên tiếp")

Ví dụ:

3456 sẽ giống như quân lẻ có các tính chất sau:

+ Có 4 loại quân tạo ryanmen (2 4 5 7), trong đó có 2 loại quân tạo chờ 3 mặt (2 7)

+ Có 2 loại quân tạo kanchan (1 8)

+ Có 2 loại quân tạo đôi (3 6)

+ Khi bốc vào đôi có sẵn, ta vẫn sẽ chờ đẹp (3456 chờ 36), khác với quân lẻ bình thường nếu bốc vào đôi có sẵn thì chỉ có tanki tenpai. Khi bốc thế này thì mất tiềm năng pinfu nếu có. Như trong ví dụ trên, sau khi đánh 5s, bốc 9s sẽ có thể chờ 25m hoặc 36p. Nhóm 3445 ở trên không chờ đẹp được nếu bốc 9s.

Vì có nhiều quân có ích hơn, trong đó có 2 loại quân lên chờ 3 mặt và thêm 1 cách chờ đẹp đó là chuyển đôi có sẵn của bài thành bộ 3 quân giống nhau nên về cơ bản thì 3456 mạnh hơn 3445. Khi có ryanmen đôi và cần tính chất tạo đôi thì 3456 cũng mạnh hơn 3445 và quân lẻ bình thường.

Ta vừa nói rằng tính chất tạo đôi của 3456 tốt, vậy thì hãy phân tích thử một ví dụ xem sao.

Đọc đến đây các bạn cũng đã biết là phải đánh 3s rồi. Sau khi đánh 3s ta sẽ có tenpai chờ đẹp trong các trường hợp nào?

+ Theo tính chất tạo ryanmen của 3456p, ta sẽ có 4 loại quân 2p 4p 5p 7p, trong đó 2p 7p chờ 3 mặt.

+ Theo tính chất tạo ryanmen của 7m ta sẽ có 2 loại quân 6m 8m, trong đó 8m chờ 3 mặt.

+ Vì có ryanmen đôi nên có thể sử dụng tính chất tạo đôi của quân lẻ và nhóm 4 quân. Khi có ryanmen đôi thì tạo đôi không khác gì tạo ryanmen. Ta có thêm 2 loại quân là 3p 6p, bốc được các quân này sẽ đánh 8m và tenpai chờ 69m.

+ Vì có nhóm 3456 tạo đôi tốt nên bốc vào đôi có sẵn sẽ chờ đẹp kiểu tanki phức tạp, với bài có ryanmen đôi thì 2 quân bốc vào đôi có sẵn được thay bằng 1 loại 4 quân chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp, ở đây là 9m. Tuy nhiên lúc này mất pinfu.

Ta thấy rằng với nhóm 4 quân có khả năng tạo đôi tốt, khi có thêm ryanmen đôi thì có thể sử dụng tính chất tạo đôi của nhóm 4 quân để tạo ryanmen, cũng như có thể chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp để chờ tanki phức tạp với nhóm 4 quân. Nếu trong ví dụ trên thay 3456 bằng nhóm không có khả năng tạo đôi tốt như 3445:

Sau khi đánh 3s, ta sẽ có tenpai chờ đẹp trong các trường hợp nào?

+ Theo tính chất tạo ryanmen của 3445, ta sẽ có 4 loại quân 2p 3p 5p 6p, trong đó 3p 5p mang lại tiềm năng iipeikou.

+ Theo tính chất tạo ryanmen của 7m, ta sẽ có 2 loại quân 6m 8m, trong đó 8m chờ 3 mặt.

+ Vì có ryanmen đôi nên có thể sử dụng tính chất tạo đôi của quân lẻ và nhóm 4 quân. Nhưng 3445 không có khả năng tạo đôi tốt, ta chỉ có thêm 1 loại 2 quân là 4p.

+ 3445 không phải là nhóm có khả năng tạo đôi tốt nên không có khả năng chờ đẹp khi bốc 9m chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp.

Khi so sánh như vậy, ta thấy được khi có ryanmen đôi thì tạo đôi cũng chính là tạo ryanmen, sự có mặt của ryanmen đôi mở khóa khả năng tạo đôi của nhóm 4 quân có khả năng tạo đôi tốt, hoặc nói cách khác nhóm 4 quân có khả năng tạo đôi tốt làm tăng sức mạnh của ryanmen đôi. Trong các ví dụ trên thì việc ta đánh quân lẻ bình thường là không thay đổi, các ví dụ chỉ nhằm mục đích giúp bạn tưởng tượng ryanmen đôi và nhóm 4 quân dễ tạo đôi ảnh hưởng đến nhau thế nào.

Giờ, nếu vừa có nakabukure, vừa có 4renkei, vừa có ryanmen đôi thì sao?

Ta đã phân tích rằng quân lẻ gần đôi tạo ryanmen đôi có tính năng làm cho việc tạo đôi mới trở thành tạo ryanmen, vì vậy nên mạnh hơn các quân lẻ bình thường, khi có thêm nhóm có khả năng tạo đôi mạnh thì ryanmen đôi còn tăng sức mạnh thêm nữa, nên từ nãy đến giờ ta không bàn đến việc đánh quân lẻ gần đôi. Nhưng khi so sánh quân lẻ gần đôi với các nhóm 4 quân có tính chất quân lẻ mạnh thì lại là chuyện khác.

Vấn đề cơ bản nhất của 1 shanten dính là so sánh 3 quân lẻ. Dù bài có phức tạp hơn thì ta vẫn tuân theo quy tắc trên. 3 quân lẻ trong bài là nakabukure 3445m, 4renkei 4567p, và 3s trong ryanmen đôi. 

Ở đây đánh 4m thì còn giữ lại 4567 và ryanmen đôi, 4567 làm tăng sức mạnh của ryanmen đôi. Lúc này sẽ tenpai chờ đẹp nếu tạo ryanmen từ 4567p (3p 5p 6p 8p, trong đó 3p 8p chờ 3 mặt), tạo ryanmen từ 3s (2s 4s, trong đó 2s chờ 3 mặt), tạo đôi từ nhóm 4 quân (4p 7p), chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp (1s, nhưng mất pinfu). Đánh 4p hoặc 7p thì đương nhiên là kém hơn đánh 4m rồi, vì 3445m không có khả năng tạo đôi.

Nhưng đánh 3s thì sao? Nếu đánh 3s, ta sẽ giữ lại được 2 quân lẻ mạnh, là nhóm 3445 và 3456, và thu được tenpai chờ đẹp nếu bốc 2m 3m 5m 6m (tạo ryanmen với 3445m), 3p 5p 6p 8p (tạo ryanmen với 4567p), 2s (bốc vào đôi có sẵn). Trong đó 3m 5m mang lại tiềm năng iipeikou, 3p 8p chờ 3 mặt, 2s làm mất pinfu. Về số loại quân thì bằng nhau nhưng về số quân thực thì đánh 3s sẽ lợi hơn một chút, và tận dụng được cả khả năng tạo iipeikou và giảm số trường hợp chờ xấu của 3445m, cũng như khả năng chờ 3 mặt của 4567p. Xét về sức mạnh của quân lẻ thì trong trường hợp này quân lẻ trong ryanmen đôi vẫn chưa bằng quân lẻ nakabukure. Nói một cách chính xác hơn thì khả năng tạo đôi của nhóm 4renkei 4567 chưa đủ để tăng sức mạnh của ryanmen đôi vượt qua nakabukure (đúng vậy, tức là sẽ có nhóm khác có khả năng tạo đôi mạnh hơn đủ để tăng sức mạnh của ryanmen đôi vượt qua nakabukure).

So với nhóm 3456 hay 4567, nhóm 2345 hay 5678 vẫn có 4 loại quân tạo ryanmen nhưng chỉ có 1 loại tạo 3 mặt, 1 loại quân tạo kanchan và vẫn là 2 loại quân tạo đôi. Lúc này, về cơ bản thì 3456 > 3445 > 2345, tiềm năng iipeikou và lợi ích của việc khó lên tenpai chờ xấu đủ để bù lại 1 loại quân tạo 3 mặt và thêm 2 quân chuyển đôi thành bộ 3 quân liên tiếp nhưng làm mất pinfu. Ví dụ:

Ở đây đánh 2s là hợp lí nhất. So sánh 4m (6p cũng tương tự) và 2s, các quân có lợi của nhóm 5667 như nhau trong 2 trường hợp (4p 5p 7p 8p trong đó 5p 7p có thể có iipeikou), đánh 4m giữ 2345s sẽ lên chờ đẹp với 1s 3s 4s 6s 9s, trong đó 6s sẽ chờ 3 mặt còn 9s làm mất pinfu, nhưng bốc 2s 5s 7s thành chờ xấu. Đánh 2s giữ 3445m sẽ lên chờ đẹp với 2m 3m 5m 6m, trong đó 3m 5p sẽ có thể có iipeikou, nhưng bốc 9s 4m sẽ thành chờ xấu.

Về số quân lên chờ đẹp thì giữ 2345 hơn 3445 2 quân 9s, và trong các quân chờ đẹp có 6s lên 3 mặt. Nhưng 3445m lại bù lại ở khả năng tạo iipeikou và số quân lên chờ xấu ít hơn, 2 quân 9s kia cũng làm mất pinfu.

Nhân tiện, nếu thay 1 nakabukure bằng 1 4renkei, ví dụ 3445m bằng 3456m chẳng hạn thì dễ đánh 2s hơn: 

Đó là vì 3456m giữ lại khả năng chờ 36m khi bốc lên 9s.

- Nhóm 3345 (aryanmen)

Ví dụ:

3345 sẽ giống như quân lẻ có các tính chất sau:

+ Có 2 loại quân lên ryanmen (2 4), trong đó 1 loại có tiềm năng iipeikou

+ Có 2 loại quân lên kanchan (1 5), trong đó 1 loại tạo iipeikou

+ Có 1 loại quân tạo đôi đơn thuần (6) và 1 loại 2 quân cũng tạo đôi nhưng có thể tạo thành tenpai chờ 3 mặt 7 quân (3, tạo 33345 + đôi, làm mất pinfu nếu có, nhưng nếu đôi là ryanmen đôi thì không mất pinfu)

+ Khi bốc vào đôi có sẵn, ta vẫn sẽ chờ đẹp (3345 chờ 36), khác với quân lẻ bình thường nếu bốc vào đôi có sẵn thì chỉ có tanki tenpai. Khi bốc thế này thì mất pinfu nếu có. Nếu đôi là ryanmen đôi, khi chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp thì 3345 không làm mất pinfu nếu có như 3456.

Dĩ nhiên là vẫn mạnh hơn quân lẻ bình thường, nhưng so với 3445 có 4 loại quân lên ryanmen trong đó 2 loại có thể lên iipeikou, 3456 có 4 loại quân lên ryanmen trong đó 2 loại lên chờ 3 mặt và khi bốc lên đôi có sẵn cũng chờ tanki phức tạp, thì 3345 chỉ có 2 loại quân lên ryanmen, thêm 1 loại 2 quân tạo chờ 3 mặt 7 quân và khi bốc lên đôi (2 quân) cũng chờ đẹp. Vì vậy nên 3345 kém hơn các nhóm 3445 và 3456, dù đương nhiên là vẫn mạnh hơn quân lẻ số giữa bình thường. Hãy nhìn ví dụ "sách giáo khoa" sau:

5567 yếu hơn 3445 và 4567 về khả năng tạo ryanmen, vì vậy ta cần đánh 5s.

Trường hợp có ryanmen đôi và 1 nhóm quân lẻ mạnh khác thì sao? Trước hết là trường hợp nhóm quân lẻ mạnh đó là 4renkei 3456. Ví dụ:

Khi nãy ta đã phân tích ví dụ sau:

Và đưa ra kết luận là khả năng tạo đôi của 3456p chưa đủ để tăng sức mạnh của quân lẻ trong ryanmen đôi vượt qua sức mạnh của quân lẻ nakabukure 3445. Nhưng nếu là quân lẻ aryanmen thì khác.

Giờ, với ví dụ ban đầu có aryanmen thay cho nakabukure:

Khi đánh 3s thì sẽ lên chờ đẹp nếu bốc 2m 4m (tạo ryanmen với 3345m), 3p 5p 6p 6p (tạo ryanmen với 4567p), 3m (tạo đôi của 3345m nhưng theo cách đặc biệt lên 33345m22s chờ 7 quân), 2s (bốc vào đôi có sẵn), trong đó 4m có thể có iipeikou, 3p 8p chờ 3 mặt, 3m 2s mỗi loại 2 quân và mất pinfu. Trong khi đó nếu đánh 3m thì sẽ lên chờ đẹp nếu bốc 3p 5p 6p 8p (tạo ryanmen với 4567p), 2s 4s (tạo ryanmen với 3s), 4p 7p (tạo đôi với 3456p), 1s (chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp), trong đó 3p 8p 2s chờ 3 mặt, khi liệt kê ra như vậy thì thấy phương án này tốt hơn. Vì aryanmen 3345 có khả năng lên ryanmen yếu hơn nakabukure 3445 rõ rệt nên khả năng tạo đôi của 4renkei 3456 dù vẫn như vậy nhưng giờ lại đủ để đưa sức mạnh của quân lẻ trong ryanmen đôi vượt qua sức mạnh của aryanmen. 

Nếu như có ryanmen đôi nhưng nhóm quân lẻ mạnh khác lại là nakabukure thì sao?

Nếu đánh 4p để giữ aryanmen nhằm tăng sức mạnh cho ryanmen đôi thì làm mất sức mạnh của nakabukure. Nếu đánh 3m vì aryanmen tạo ryanmen kém hơn nakabukure thì ryanmen đôi giảm sức mạnh. Nếu đánh 3s là quân lẻ trong ryanmen đôi thì bài còn sức mạnh tạo ryanmen bình thường của aryanmen và nakabukure. Với logic như trên ta có thể liệt kê các trường hợp chờ đẹp của mỗi phương án và so sánh các phương án mà không sợ sót:

Đánh 4p: 2m 4m (tạo ryanmen với 3345m), 2s 4s (tạo ryanmen với 3s), 3m 6m (tạo đôi với 3345m), 1s (chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp). Trong đó 4m có thể có iipeikou.

Đánh 3m: 2p 3p 5p 6p (tạo ryanmen với 3445p), 2s 4s (tạo ryanmen với 3s), 4p (tạo đôi với 3445p). Trong đó 3p 5p có thể có iipeikou, 2s chờ 3 mặt.

Đánh 3s: 2p 3p 5p 6p (tạo ryanmen với 3445p), 2m 4m (tạo ryanmen với 3345m), 3m (tạo đôi của 3345m nhưng lên được 33345m22s chờ 7 quân), 2s (bốc vào đôi có sẵn). Trong đó 3p 5p 4m có thể tạo iipeikou, 3m và 2s mất pinfu. Phương án này dẫn đến số quân lên chờ đẹp cao nhất và cũng giữ được cái lợi có thể iipeikou và khó chờ xấu của nakabukure.

Quân lẻ aryanmen không mạnh lắm nhưng phá nó đi thì quân lẻ trong ryanmen đôi cũng yếu đi theo vì không còn nhóm tạo đôi hỗ trợ nữa. Khả năng tạo đôi của aryanmen tương tự như 4renkei, cũng không đủ để đưa sức mạnh của ryanmen đôi vượt qua nakabukure.Vậy tốt nhất là đánh quân lẻ trong ryanmen đôi.

c. Các nhóm 4 quân liên quan đến bộ 3 quân giống nhau

- Nhóm 4445

Ví dụ: 

Nhóm 4445 giống như một quân lẻ có các tính chất sau:

+ Có 2 loại quân lên ryanmen, nhưng trong đó thì chỉ còn lại 1 quân 4, còn quân 6 thì cũng tạo 1 bộ 1 đôi, lúc này ta có 44456 + đôi có sẵn, chờ 3 mặt 7 quân.

+ Có 1 loại quân lên kanchan (7)

+ Có 3 loại quân tạo đôi (3 5 6), trong đó 6 đã được liệt kê ở phần tạo ryanmen ở trên, tạo được 44456 + đôi chờ 7 quân, 3 và 5 thì tạo đôi đơn thuần.

+ Bốc vào đôi có sẵn thì thành chờ 3 mặt (chờ 3 5 6).

Các nhóm 4 quân kiểu quân lẻ gần bộ 3 quân giống nhau có khả năng tạo đôi tốt, nhưng khả năng tạo ryanmen thì kém các nhóm dạng quân lẻ liên quan đến bộ 3 quân liên tiếp. 

Trước hết, xét trường hợp bình thường, đôi đứng riêng ra. Nhóm này chỉ có 5 quân lên ryanmen (vì có 1 loại chỉ còn 1 quân), và cộng thêm 2 quân của đôi có sẵn nhưng lúc này thì được bài chờ 3 mặt thay vì 1shanten dính dạng cơ bản lúc bốc vào đôi có sẵn thì chờ tanki. So với quân lẻ bình thường có 8 loại quân lên ryanmen, tôi cho rằng việc tổng số quân lên chờ đẹp tuy ít hơn 1 quân nhưng cơ hội lên chờ 3 mặt có thể bù trừ lại được, nên 5 trong 4445 so với quân lẻ bình thường cũng xấp xỉ nhau. Nhưng nếu so với aryanmen 3345 lên ryanmen với 2 4, và cũng lên chờ đẹp với 2 quân 3 và 2 quân của đôi có sẵn nữa thì đã là kém hơn rồi, đương nhiên so với các nhóm dạng quân lẻ liên quan đến bộ 3 quân liên tiếp còn lại là nakabukure và 4renkei thì thua xa nữa.

Nếu đến đây mà bạn vẫn còn tỉnh táo thì bạn sẽ biết được tôi sắp nói đến điều gì tiếp theo. Đúng vậy, khi có ryanmen đôi thì tình thế thay đổi hoàn toàn! Lúc này, nhóm 4445 có 3 loại quân tạo đôi, làm tăng sức mạnh của ryanmen đôi lên rất nhiều. Hơn nữa, lúc này nếu chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp, ta sẽ còn lại 4445, tenpai chờ 3 mặt, sức mạnh của ryanmen đôi không chỉ tăng về mặt số lượng quân có ích mà còn về chất lượng nữa. Ta hãy nhìn ví dụ sau:

Lúc nãy ta đã nói rằng nhóm có khả năng tạo đôi như 3456 tuy có làm tăng sức mạnh của ryanmen đôi nhưng là không đủ để vượt qua nakabukure. Nhưng nếu 4445p là nhóm tạo đôi thì sao? Giờ đánh quân lẻ 7m trong ryanmen đôi thì giữ được nakabukure nhưng khi đó 4445p thành ra chỉ mạnh hơn quân lẻ bình thường chút xíu, nếu đánh 5p thì ryanmen đôi thành ra yếu vì không có nhóm dễ tạo đôi hỗ trợ, còn nếu đánh 6s thì mất nakabukure nhưng lúc này ryanmen đôi rất mạnh vì có sự hỗ trợ của 4445. Với logic như vậy, ta hãy so sánh các phương án:

+ Đánh 7m: chờ đẹp nếu bốc 4p 6p (tạo ryanmen với 4445p), 4s 5s 7s 8s (tạo ryanmen với 5667s), 8m (bốc vào đôi có sẵn). Trong đó 4p chỉ còn 1, 8m có 2 quân và lên chờ 3 mặt, 5s 7s có thể lên iipeikou.

+ Đánh 5p: chờ đẹp nếu bốc 4s 5s 7s 8s (tạo ryanmen với 5667s), 6m 8m (tạo ryanmen với 7m), 6s (tạo đôi với 5667s). Trong đó 8m có 2 quân và lên chờ 3 mặt, 5s 7s có thể lên iipeikou.

+ Đánh 6s: chờ đẹp nếu bốc 3p 5p 6p (tạo đôi với 4445p), 6m 8m 9m (chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân). Ở đây việc chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân luôn dẫn đến tenpai chờ 3 mặt, 6m bình thường được liệt kê như quân tạo ryanmen với 7m nhưng ở đây thì 6m cũng giống như 9m. Trong trường hợp này 788m có là 778m thì bài vẫn y hệt như vậy, không như trường hợp đơn giản 7 trong 788 hơn 7 bình thường và 7 bình thường hơn 8 trong 778 (xem lại bài trước).

Như vậy, số quân lên chờ đẹp xấp xỉ nhau trong 3 phương án, nhưng đánh 6s dẫn đến nhiều trường hợp chờ 3 mặt hơn. Ngoài ra tôi cố tình để bộ còn lại trong bài là bộ 3 quân liên tiếp, khi đó chỉ có đánh 6s mới mang lại cơ hội pinfu khi bốc 3p 6p 6m 9m. Số loại quân lên 3 mặt nhiều nên có thể nói là vượt qua khả năng tạo iipeikou của nakabukure 5667, cố tình thêm pinfu nữa thì phương án giữ 4445 để tăng sức mạnh cho ryanmen đôi càng vượt trội. 4445 đã đẩy sức mạnh của quân lẻ trong ryanmen đôi vượt qua sức mạnh của quân lẻ nakabukure.

- Nhóm 3335

Ví dụ: 

Nhóm 3335 giống như quân lẻ có các tính chất sau:

+ Có 2 loại quân lên ryanmen (4 6), trong đó 4 cũng lên 1 bộ 1 đôi

+ Có 2 loại quân lên kanchan (3 7), trong đó chỉ còn 1 quân 3

+ Có 2 loại quân tạo đôi (4 5), trong đó 4 đã được liệt kê ở phần tạo ryanmen ở trên và tạo 33345 + đôi chờ 3 mặt, 5 thì tạo đôi đơn thuần.

+ Bốc vào đôi có sẵn thì lên được chờ đẹp.

Trường hợp đôi đứng riêng:

Trước tiên, hãy so sánh 5 trong 3335 với quân lẻ 5 bình thường. Bốc 6 không khác biệt gì, bốc 4 thì tạo 33345 + đôi có 7 quân thắng, nói chung không khác quân lẻ quá nhiều. 3335 thì có thể bốc vào đôi có sẵn trong bài (2m trong ví dụ trên) để lên tenpai chờ đẹp (chờ 45p), vậy số quân dẫn đến chờ đẹp nhiều hơn quân lẻ bình thường 2 quân. Như vậy 5 trong 3335 hơn quân lẻ bình thường một chút, so với 4445 thì xấp xỉ, hơn một chút vì có nhiều quân lên chờ đẹp hơn.

3335 so với 3345 thì sao? Để lên chờ đẹp, 3335 có 4 6 và bốc vào đôi có sẵn, 3345 có 2 4 3 và bốc vào đôi có sẵn trong đó 4 có thể có iipeikou, vậy 3335 kém hơn rồi. Vậy về tính chất quân lẻ trong các bài có đôi đơn độc thì 3335 kém 3345 và cũng kém xa các quân lẻ liên quan đến bộ 3 quân liên tiếp còn lại.

Trường hợp đôi trong ryanmen đôi:

Về khả năng lên đôi thì 3335 có 2 loại quân tạo đôi, nên khả năng hỗ trợ ryanmen đôi tương tự 3345, 3456 và thua xa 4445. 

Tôi sẽ không ví dụ nữa mà sẽ đưa ra một số câu hỏi về nhóm này trong bài sau, Luyện tập.

Chúng ta hãy tạm dừng ở đây. Bạn có thể tự hỏi rằng, liệu mấy khi gặp được các ví dụ phức tạp ở trong bài này trong thực tế chứ? Tôi cũng hoàn toàn đồng ý với bạn, thật sự tôi cũng không nhớ được đã từng gặp những bài kiểu như thế này trong thực tế chưa:

Tuy nhiên mục đích của bài viết này không phải là để nói rằng: có bài thế này thế này thì đánh quân này quân này, mà là logic và kiến thức đằng sau quân đó là gì. Ví dụ khó thế này, có khi cả đời không gặp trong thực tế đâu, nhưng tôi chỉ có thể hiểu sâu sắc về nó sau khi phân tích từ đầu đến cuối: mục tiêu khi có 1 shanten dính là gì (so sánh 3 quân lẻ, tối ưu khả năng lên chờ đẹp), khi có quân lẻ gần đôi tạo ryanmen đôi thì bài sẽ thay đổi thế nào (khi lên đôi cũng lên chờ đẹp), các nhóm 4 quân có tính chất thế nào, và nhóm 4 quân có khả năng tạo đôi tốt hỗ trợ được ryanmen đôi như thế nào. Các tình huống thực tế thường đơn giản hơn và khi đã nắm chắc các kiến thức để giải quyết ví dụ trên, chỉ cần áp dụng các kiến thức đó là có thể xử lí các vấn đề đơn giản hơn được thôi. Hoặc là lúc chẳng may gặp tình huống còn phức tạp hơn thì cũng có thể giải quyết được, đúng vậy, còn nhiều tình huống phức tạp hơn lắm, vì ta mới nghiên cứu đến nhóm 4 quân thôi mà. Dù gì đây cũng là guide nhắm đến những người muốn chơi mạt chược một cách tử tế, nên những vấn đề khó sẽ còn xuất hiện trong những bài sau.

Ngoài ra, để so sánh các nhóm quân thì tôi đã sử dụng phương pháp liệt kê theo tính chất. Tôi cũng có thể làm cho bài viết này ngắn hơn nếu tôi chỉ nói rằng "nhóm A > B vì bốc được quân x, y, z có ích/tạo được đôi/...". Nhưng như vậy thì rất dễ lẫn và khó ôn tập. Biết cách liệt kê thế này thì bạn có thể tự phân tích những tình huống bạn gặp trong trận đấu cũng như sau trận đấu và tự rút lại các kết luận trong bài này cũng như rút ra thêm các kết luận khác trong các tình huống khó hơn, thay vì nhớ 100 tình huống trong sách để rồi gặp tình huống 101 tậm tịt, mà quên đi, không nhớ nổi 100 tình huống đâu.

Kết luận:

- Với bài 1 shanten dính thiếu block và có 3 quân lẻ, vấn đề quan trọng nhất là so sánh 3 quân lẻ này. Đánh quân lẻ có khả năng tạo block tốt thì thiệt hại sẽ nặng nề.

- Khi 1 trong các quân lẻ gần đôi thì tạo thành ryanmen đôi, lúc này, nếu tạo được đôi với quân lẻ khác thì không khác gì tạo ryanmen.

- Nhóm 4 quân có tính chất của quân lẻ. Đối với các nhóm 4 quân, các tính chất giúp lên tenpai chờ đẹp là tính chất tạo ryanmen và tính chất tạo đôi khi bài có ryanmen đôi. Nhóm 4 quân có tính chất tạo đôi tốt cũng làm tăng sức mạnh của quân lẻ trong ryanmen đôi.

- Về tình chất tạo ryanmen, 3456 > 3445 > 2345 > 3345 > 3335 > 4445 (và hơn quân lẻ bình thường; ngoài ra với các nhóm 3335 và 4445 thì nếu chỉ xét khả năng tạo ryanmen với quân 5 trong 2 nhóm này thôi thì không hơn quân lẻ bình thường, nhưng ở đây gộp cả khả năng bốc vào đôi có sẵn nên mới thành hơn)

- Về tính chất tạo đôi, 4445 > 3335 3345 3456 (và hơn quân lẻ bình thường, 3445)

Mục lục