1. 1shanten dính và so sánh các quân lẻ đơn giản
Khi bài thiếu block thì ta sẽ cần thêm 1 block cho đủ 5. Với bài 1 shanten có 4 block, trong đó đã có đôi và 3 quân lẻ như trên, sau khi đánh 1 quân lẻ, khi bốc vào các quân liên quan với 1 trong 2 quân lẻ còn lại thì ta sẽ có block thứ 5 và tenpai. Khi thiếu block thì quân lẻ có khả năng giảm shanten. Thuật ngữ tiếng Nhật của dạng bài này dịch ra là "1shanten dính", ý muốn nói khi ta bốc "dính" vào các quân lẻ thì sẽ có tenpai. Nếu nói là 1 shanten quân lẻ thì có lẽ sẽ dễ hiểu hơn, nhưng phải hiểu đây là dạng bài có đôi rồi và bốc dính vào quân lẻ kiểu gì cũng có tenpai (vì nếu chưa có đôi thì chỉ có thể bốc lên đôi, ta sẽ đề cập đến dạng này vào lúc khác).
Trong dạng bài 1 shanten này (cũng như trong các dạng bài thiếu block khác) thì vai trò của các quân lẻ là yếu tố quan trọng nhất, vì rõ ràng chất lượng quân lẻ sẽ quyết định khả năng lên tenpai cũng như chất lượng của tenpai. Điều này khác so với khi bài đủ 5 block, vai trò của quân lẻ sẽ thấp hơn nhiều, bạn hãy nhìn vào 2 bài sau:
Ở bài thứ nhất, khi đánh Pei thì bốc các quân liên quan đến 7m và 6p là tenpai. Trong đó 68m57p dẫn đến chờ đẹp, 579m và 468p cũng dẫn đến tenpai dù chờ xấu. Nếu bạn đánh 7m hay 6p thì thiệt hại sẽ rất lớn.
Ngược lại ở bài thứ 2, đánh Pei giữ 6p thì bốc các quân liên quan đến 6p cũng không mang lại tenpai, vì ngay từ đầu bài đã đủ 5 block. Lúc này 6p lại trở thành quân không có đóng góp gì và yếu hơn Pei ở khả năng phòng thủ. Nếu đổi 1 trong 2 ryanmen thành kanchan hay penchan chẳng hạn, lúc này quân lẻ 6p có khả năng cải thiện bài khi bốc 57p lên ryanmen, nhưng vẫn kém xa vai trò trực tiếp giảm số shanten trong bài thiếu block.
Hãy một lần nữa ghi nhớ ý này: Với bài thiếu block thì quân lẻ rất quan trọng vì ta cần tạo thêm block với các quân lẻ. Khi thiếu block thì quân lẻ có khả năng giảm shanten. Vì vậy đánh quân lẻ có khả năng tạo block cao luôn đi kèm với thiệt hại lớn.
Nhiệm vụ quan trọng nhất khi có 1 shanten dính là so sánh 3 quân lẻ. Chúng ta hãy so sánh sức mạnh của các quân lẻ về khả năng tạo thêm block. Rõ ràng các quân rồng gió là yếu nhất, tiếp theo là 1-9, rồi đến 2-8. Nhưng các quân lẻ từ 3 đến 7 sẽ dễ gây nhầm lẫn nếu bạn không chú ý. Khả năng tạo block của các quân số giữa này là giống nhau về mặt số lượng quân có ích, chúng đều có 2 loại quân để tạo ryanmen, 2 loại quân để tạo kanchan và 1 loại quân để tạo đôi. Nhưng chúng ta đã biết ở bài trước rằng ryanmen chờ số đầu dễ thắng hơn chờ số giữa, cụ thể 23 78 > 34 67 > 45 56. Vì vậy nên sức mạnh của các quân lẻ từ 3 đến 7 sẽ như sau: 3 7 > 4 6 > 5. Các quân lẻ tạo được ryanmen chờ số đầu phải mạnh hơn các quân lẻ tạo ryanmen chờ số giữa.
Nhưng đó là khi không có 5 đỏ. Lúc có 5 đỏ và bạn muốn câu 5 đỏ thì quân lẻ tạo được ryanmen với 5 đỏ > quân lẻ tạo được ryanmen chờ 5 đỏ > quân lẻ không tạo được ryanmen liên quan đến 5 đỏ. Tức là 4 6 > 3 7 > 5. Những tình huống không cần thêm 5 đỏ như là đã có nhiều dora, chỉ cần thắng thì đương nhiên 3 7 lại mạnh hơn 4 6. Tôi sẽ không đi vào chi tiết những thứ như là yaku, số quân đã ra bàn. Ngoài ra trong bộ guide này trừ những chỗ nói là không có 5 đỏ còn lại đều giả sử là chơi luật có 5 đỏ.
Hãy nhìn lại ví dụ ở đầu bài:
Dù chơi luật có hay không có 5 đỏ thì ta đều nên đánh 5s ở đây. Giả sử chơi luật có 5 đỏ và thay 5s thường bằng 5s đỏ, lúc này đánh 7m sẽ tốt hơn 6p vì 6p tạo được ryanmen với 5p đỏ.
Quân lẻ thay đổi sức mạnh khi đứng gần các quân khác. Khi đứng gần bộ 3 quân liên tiếp thì quân lẻ sẽ mạnh lên. Ví dụ:
Quân 3 lẻ có 2 loại quân lên ryanmen, 2 loại quân lên kanchan. Nhưng nếu bạn có 3567 thì sao? Lúc này trong 2 loại quân lên ryanmen thì quân 4 cho bạn 34567 chờ 3 mặt, và ngoài 1 5 có thêm 1 loại quân lên kanchan nữa là 8 (35678). Quân 3 trong 3567 mạnh hơn quân 3 lẻ bình thường.
Nếu là 3678 thì sao? Lúc này so với quân 3 lẻ thì số quân tạo block cũng không khác biệt gì, chỉ có một khác biệt nhỏ là khi bốc 5 thì lên 35678 so với 35. Chúng ta sẽ nói nhiều hơn về 5678 sau nhưng vì tạo được cái này nên quân 3 trong 3678 mạnh hơn một chút, bởi vì khi lên 35678 có khả năng cải thiện tiếp lớn hơn với 7, 9 chẳng hạn. Nhưng ta đang bàn đến 1 shanten, tức là bốc lên 5 trong trường hợp nào cũng là tenpai chờ 4 rồi nên sự khác biệt cũng nhỏ thôi, trong tình huống số shanten cao hơn chẳng hạn thì khác.
Hãy một lần nữa nhìn lại, ở đây 3s là quân lẻ yếu nhất, đánh 3p cũng không khác biệt với 3s nhiều, nhưng đừng đánh 3m.
3456, 3345 và 2334 là những trường hợp phức tạp nên sẽ phải bàn riêng sau. Trước mắt bạn hãy biết rằng những trường hợp kiểu nhóm 4 quân này mạnh hơn các trường hợp quân lẻ chỉ nằm gần gần như 3567.
Còn khi có 2 quân lẻ liên quan đến nhau, ví dụ như vừa có 4 vừa có 7 thì quân lẻ sẽ yếu đi vì 5 và 6 có ích cho cả 2 quân lẻ này.
Trường hợp quân lẻ đứng gần bộ 3 quân giống nhau hay đứng gần đôi thì lại là vấn đề phức tạp hơn nhiều và sẽ được bàn trong các phần sau của bài.
Với quân lẻ ta có thể bốc dính vào quân lẻ để tạo ryanmen, kanchan, penchan hoặc đôi, ngoài ra còn một khả năng khác lên tenpai nữa là bốc vào đôi có sẵn để chuyển thành bộ 3 quân giống nhau thì được tanki tenpai. Với bài 6 block có các nhóm 2 quân ở bài trước, cũng như bài 5 block ở các bài sau, các nhóm quân được định hình trước, ta đã biết là bài mình dễ chờ đẹp hay chờ xấu, và chỉ có bốc vào các quân hợp lí của nhóm thì mới lên tenpai. Ví dụ bài còn toàn ryanmen thì bốc vào ryanmen này sẽ chờ ryanmen kia và chắc chắn chờ đẹp, bài còn toàn kanchan thì bốc vào kanchan này sẽ chờ kanchan kia và dễ chờ xấu. Nhưng bài 1 shanten dính thì có rất nhiều khả năng bốc và chờ đẹp hay chờ xấu phụ thuộc vào quân mình bốc này. Điều này dẫn đến điểm mạnh của 1shanten dính là nhiều quân lên tenpai, nhưng cũng dẫn đến điểm yếu của 1shanten dính là có nhiều trường hợp lên tenpai chờ xấu không đúng ý.
Ta đã biết ở phần Riichi rằng Riichi chờ đẹp có nhiều lợi ích so với Riichi chờ xấu, trong phần này từ đầu đến giờ ta cũng nói nhiều hơn về trường hợp bốc được quân lên chờ đẹp. 1shanten dính có điểm yếu là nhiều trường hợp chờ xấu, cho nên với kiểu bài này thường thì mục đích quan trọng nhất không phải là tăng tối đa số quân dẫn đến tenpai, mà là tăng tối đa số quân dẫn đến chờ đẹp. Khi so sánh các quân lẻ chủ yếu ta so sánh khả năng lên chờ đẹp của chúng. Số giữa mạnh hơn các quân số khác và rồng gió đơn giản bởi vì số giữa dễ lên chờ đẹp nhất thôi.
Nhưng làm gì có chuyện đơn giản cứ so sánh quân lẻ, số giữa mạnh hơn số đầu là hết. Chúng ta mới phân tích dạng đơn giản nhất của 1shanten dính thôi, tiếp theo sẽ là những thứ lằng nhằng hơn.
2. Khi có 1 quân lẻ đứng gần đôi
Quân lẻ đứng gần đôi thì sẽ tạo thành nhóm 3 quân. Các nhóm 3 quân có nhiều tính chất và cách sử dụng khác nhau, nhưng trong khuôn khổ của bài này chỉ đề cập đến dạng 1 shanten dính, tức là khi tạm tách nhóm 3 quân ra thành đôi + 1 quân số thì được dạng bài 1 shanten có đôi và 3 quân lẻ như đang thảo luận từ đầu đến giờ. Nhóm kiểu 799 thì không phức tạp lắm, nhưng 788 thì lúc này tính chất của ryanmen 78 đè lên tính chất của đôi, lúc này đôi không còn chắc chắn như đang được giả sử từ đầu bài đến giờ và là mục tiêu thảo luận chính của phần này.
Phân tích nhanh nhóm 799 trước.
Giữa 7p và 7s, số quân lên ryanmen không khác nhau ngoài chuyện bốc 8p thì được ryanmen bình thường, bốc 8s thì có 7899s chỉ chờ 6 quân. Tuy nhiên giữ 7s khi bốc 9s lại được 7999s chờ 78s. Giữ 7s có vẻ tốt hơn một chút vì có nhiều quân lên chờ đẹp hơn nhưng chênh lệch giữa 7s và 7p không lớn.
Giờ đến phần chính là nhóm 788.
Nhóm 788 lai giữa ryanmen và đôi, được gọi luôn là "ryanmen đôi". Ryanmen đôi có tổng tận 10 quân để tạo thành bộ, và khi tạo được đôi mới với các quân còn lại của bài thì ta lại có thể đánh 1 quân lấy ryanmen tenpai, nên đôi ở đây không còn vững vàng như khi đôi đứng riêng không liên quan đến quân nào khác như đang giả sử từ đầu đến giờ.
Hãy nhìn vào ví dụ ở trên. Lúc này, nếu đánh 7s từ 788s là làm mất khả năng sử dụng ryanmen 78s. Nếu ngược lại, ta đánh 7p giữ 788s thì:
+ Có thể bốc 6m tạo đôi và khi đó đánh 8s từ 788 để có ryanmen tenpai. Quân lẻ 7s không chỉ mang lại ryanmen khi bốc 6s, 8s mà còn mang lại ryanmen cả khi bốc 6m nữa, so với quân 7p chỉ mang lại ryanmen khi bốc 6p, 8p. Khi có ryanmen đôi thì nếu tạo được đôi với quân lẻ còn lại thì cũng không khác gì lên ryanmen.
+ Khi bốc 8s có tenpai chờ 3 mặt.
Như vậy, khả năng tạo ryanmen với 57m của quân lẻ 6m còn lại là như nhau dù đánh 7p hay 7s, đánh 7p giữ 788s sẽ có 3 loại quân lên chờ đẹp là 6m 6s 8s, tổng 9 quân trong đó 2 quân 8s lên chờ 3 mặt, còn đánh 7s giữ 7p có 2 loại quân lên chờ đẹp là 6p 8p, tổng 8 quân. Đánh 7p tốt hơn đánh 7s.
Nếu không phải là 788s mà là 778s thì nên đánh 8s.
Bình thường 8 lẻ < 7 lẻ, việc 8 nằm gần 77 khiến nó mạnh hơn. Khi so sánh cụ thể, đánh 7p giữ 8s sẽ có ryanmen nếu bốc 6m 7s, tổng 5 quân, trong đó 2 quân 7s mang lại chờ 3 mặt. Đánh 8s giữ 7p sẽ có ryanmen nếu bốc 6p 8p, tổng 8 quân. Sẽ ưu tiên 8 so với 5 và đánh 8s, chờ 3 mặt thì thích nhưng chỉ có 2 quân, và khoảng cách giữa 3 mặt và ryanmen thường không lớn như giữa chờ đẹp và chờ xấu.
Tóm lại, bài 1shanten dính khi có 1 trong các quân lẻ nằm cạnh đôi tạo thành ryanmen đôi, thì đôi trở thành không chắc chắn, và nếu tạo được đôi khác trong bài thì sẽ sử dụng được ryanmen, bốc lên đôi với quân lẻ còn lại trong bài cũng giống như bốc lên ryanmen. Tính chất này sẽ được mổ xẻ kĩ lưỡng hơn ở phần sau.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét