Xây bài cơ bản (4.2): 1 shanten dính và vai trò của nhóm 4 quân có tính chất quân lẻ

(cập nhật: 18/12/2022. Sẽ cân nhắc thử viết lại theo một cách hoàn toàn khác và hi vọng là dễ hiểu hơn trong tương lai)

3. Nhóm 4 quân có tính chất quân lẻ

Phần này sẽ bắt đầu khó, khi lên chủ đề chính bản thân tôi cũng không hình dung trước được là viết ra lại thành khó thế này đâu. Các ví dụ được đưa ra nhiều lúc chính tôi cũng còn trả lời chưa chính xác từ đầu và phải chỉnh sửa. Đây chắc chắn là văn bản về mạt chược làm cho tôi cảm thấy thú vị nhất khi viết từ trước đến giờ. Để đọc được cái này cần kinh nghiệm chơi trước khi đọc cũng như luyện tập sau khi đọc. Nếu bạn có bộ mạt chược bên cạnh để tự minh họa thì có lẽ cũng sẽ tốt hơn một chút.

a. Tính chất quân lẻ của nhóm 4 quân

Khi thêm 1 quân vào nhóm 3 quân liên tiếp ta tạo được các dạng nhóm 4 quân: 3445, 3456, 3345. Khi thêm 1 quân vào nhóm 3 quân giống nhau ta tạo được các dạng nhóm 4 quân: 4445, 3335.

Một quân lẻ bình thường, khi bốc vào các quân liên quan thì sẽ tạo thành nhóm 2 quân. Nhóm 4 quân khi bốc được quân liên quan thì tạo thành 1 bộ và 1 nhóm 2 quân. Khi xét như vậy thì nhóm 4 quân có tính chất quân lẻ, và ta có thể so sánh các nhóm 4 quân trong bài 1 shanten dính dựa vào tính chất quân lẻ của chúng.

Lấy ví dụ nhóm 3445. Nhiều tài liệu giải thích 3445 như 2 ryanmen là 34, 45, khi chuyển 1 trong 2 ryanmen này thành bộ 3 quân liên tiếp (bốc 25, 36) thì sẽ có 1 bộ + 1 ryanmen. Trước đây tôi cũng giải thích thế này nhưng cách giải thích này có phần chưa chính xác.

Nếu 3445m là 2 ryanmen thì thành bài 6 block và ta phải đánh kanchan 13p chứ? Nhưng đương nhiên là ta sẽ đánh 4m lấy tenpai.

Nếu 3445m là 2 ryanmen thì 4s đâu có tác dụng gì nữa, phải đánh 4s giữ Pei làm quân an toàn chứ? Nhưng không phải vậy, nếu nhìn 3445 là 345 + 4 thì ta sẽ có dạng 1shanten dính như đang được thảo luận trong bài viết này, lúc này ta phải đánh Pei chứ không phải 4s, bốc dính vào 4s sẽ có tenpai. 2 ví dụ trên cho thấy rõ tính chất hoạt động giống quân lẻ của nhóm 3445.

Tuy nhiên đương nhiên 3445 không đơn giản là 345 + 4. Tính chất 2 ryanmen và tính chất quân lẻ lồng vào nhau, tạo thành tính chất cuối cùng là: "Quân lẻ có khả năng tạo ryanmen với 4 loại quân (2 3 5 6), trong đó có 2 loại quân (3 5) mang lại tiềm năng iipeikou" (chưa đủ hoàn toàn, lúc sau sẽ phân tích lại).

Vậy khi so sánh quân lẻ có tính chất như trên với các quân lẻ số giữa bình thường chỉ có khả năng tạo ryanmen với 2 loại quân thì rõ ràng là 3445 mạnh hơn rất nhiều rồi.

Một quân lẻ bình thường có các tính chất:

- Tạo ryanmen. Quân số giữa bình thường có 2 loại quân tạo ryanmen.

- Tạo nhóm xấu kanchan, penchan. Quân số giữa bình thường có 2 loại quân tạo kanchan.

- Tạo đôi. Quân số giữa bình thường có 1 loại quân tạo đôi.

Nhóm 4 quân có tính chất của quân lẻ cũng sẽ có các tính chất y hệt như trên. Tính chất tạo ryanmen như ta đã nói là tính chất mà ta hướng đến. Tính chất tạo nhóm xấu như ta cũng đã nói, nhiều khi ta không muốn lên kanchan, penchan chút nào. Ta sẽ không phân tích nhiều về tính chất tạo nhóm xấu này lắm mà tập trung hơn vào cái ta muốn là chờ đẹp. 

Tính chất tạo đôi hơi đặc biệt hơn một chút. Nếu bài 1 shanten dính cơ bản không có quân lẻ gần đôi tạo ryanmen đôi thì tạo đôi cũng dẫn đến chờ xấu, nhưng khi bài có quân lẻ gần đôi tạo ryanmen đôi thì tạo đôi không khác gì tạo ryanmen, như đã phân tích ở phần 2 của bài này. Ngoài ra, khi bốc quân của đôi có sẵn trong bài thì bình thường sẽ có tanki tenpai, nhưng các nhóm quân có tính chất tạo đôi mạnh trong trường hợp này sẽ tạo được tanki phức tạp, bạn sẽ thấy khi ta phân tích các nhóm quân. (Nhưng nếu như đôi là ryanmen đôi như 788, 8 không mang lại tính chất này nữa vì 8 lại là quân tạo ryanmen của 7 và ta có 7888 chờ 3 mặt. Tuy nhiên lúc đó quân 9 sẽ thay quân 8 mang lại khả năng tạo tanki tenpai này vì tạo 789 (6 vẫn coi như quân dính với quân lẻ 7 để tạo ryanmen vì tạo 6788). Nhưng nói thế thì quá dài, nên ở phần giới thiệu tính chất của mỗi nhóm sẽ chỉ quy chung về "Bốc vào đôi có sẵn" thôi, khi có ryanmen đôi thì "bốc vào đôi có sẵn" tạo tanki tenpai sẽ tự chuyển thành "bốc được quân chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp" tạo tanki tenpai. Hẳn là đến đây bạn chưa hiểu đâu, lúc vào ví dụ sẽ dễ hiểu hơn). Chúng ta sẽ phân tích các nhóm 4 quân theo các tính chất trên.

b. Các nhóm 4 quân liên quan đến bộ 3 quân liên tiếp

- Nhóm 3445 (nakabukure)

Ví dụ:

3445 sẽ giống như một quân lẻ có các tính chất sau:

+ Có 4 loại quân tạo ryanmen (2 3 5 6), trong đó có 2 loại quân mang lại tiềm năng iipeikou.

+ Không có loại quân nào mang lại kanchan hay penchan

+ Có 1 loại 2 quân tạo đôi (4)

+ Khi bốc vào đôi có sẵn, tức là bốc 9s trong ví dụ thì thành tanki tenpai yếu.

Với khả năng tạo ryanmen với 4 loại quân như trên, rõ ràng tính chất quân lẻ của 3445 mạnh hơn quân lẻ bình thường rất nhiều, trong ví dụ được đưa ra ở trên ta phải đánh 5s.

Về khả năng tạo đôi thì 3445 yếu hơn quân lẻ bình thường. 1 shanten dính là dạng bài đã có sẵn đôi nên tính chất tạo thêm đôi thường là không cần thiết. Nhưng khi đôi nằm trong ryanmen đôi như 788 thì như đã phân tích ở phía trước, ta lại cần tính chất này. Lát nữa khi bàn về các nhóm 4 quân có khả năng tạo đôi tốt hơn bạn sẽ thấy.

3445 cũng có một điểm lợi so với các nhóm 4 quân ở sau là không thể lên nhóm xấu kanchan, penchan.

- Nhóm 3456 (4renkei - 4 đọc là "yon", dịch ra là "4 liên tiếp")

Ví dụ:

3456 sẽ giống như quân lẻ có các tính chất sau:

+ Có 4 loại quân tạo ryanmen (2 4 5 7), trong đó có 2 loại quân tạo chờ 3 mặt (2 7)

+ Có 2 loại quân tạo kanchan (1 8)

+ Có 2 loại quân tạo đôi (3 6)

+ Khi bốc vào đôi có sẵn, ta vẫn sẽ chờ đẹp (3456 chờ 36), khác với quân lẻ bình thường nếu bốc vào đôi có sẵn thì chỉ có tanki tenpai. Khi bốc thế này thì mất tiềm năng pinfu nếu có. Như trong ví dụ trên, sau khi đánh 5s, bốc 9s sẽ có thể chờ 25m hoặc 36p. Nhóm 3445 ở trên không chờ đẹp được nếu bốc 9s.

Vì có nhiều quân có ích hơn, trong đó có 2 loại quân lên chờ 3 mặt và thêm 1 cách chờ đẹp đó là chuyển đôi có sẵn của bài thành bộ 3 quân giống nhau nên về cơ bản thì 3456 mạnh hơn 3445. Khi có ryanmen đôi và cần tính chất tạo đôi thì 3456 cũng mạnh hơn 3445 và quân lẻ bình thường.

Ta vừa nói rằng tính chất tạo đôi của 3456 tốt, vậy thì hãy phân tích thử một ví dụ xem sao.

Đọc đến đây các bạn cũng đã biết là phải đánh 3s rồi. Sau khi đánh 3s ta sẽ có tenpai chờ đẹp trong các trường hợp nào?

+ Theo tính chất tạo ryanmen của 3456p, ta sẽ có 4 loại quân 2p 4p 5p 7p, trong đó 2p 7p chờ 3 mặt.

+ Theo tính chất tạo ryanmen của 7m ta sẽ có 2 loại quân 6m 8m, trong đó 8m chờ 3 mặt.

+ Vì có ryanmen đôi nên có thể sử dụng tính chất tạo đôi của quân lẻ và nhóm 4 quân. Khi có ryanmen đôi thì tạo đôi không khác gì tạo ryanmen. Ta có thêm 2 loại quân là 3p 6p, bốc được các quân này sẽ đánh 8m và tenpai chờ 69m.

+ Vì có nhóm 3456 tạo đôi tốt nên bốc vào đôi có sẵn sẽ chờ đẹp kiểu tanki phức tạp, với bài có ryanmen đôi thì 2 quân bốc vào đôi có sẵn được thay bằng 1 loại 4 quân chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp, ở đây là 9m. Tuy nhiên lúc này mất pinfu.

Ta thấy rằng với nhóm 4 quân có khả năng tạo đôi tốt, khi có thêm ryanmen đôi thì có thể sử dụng tính chất tạo đôi của nhóm 4 quân để tạo ryanmen, cũng như có thể chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp để chờ tanki phức tạp với nhóm 4 quân. Nếu trong ví dụ trên thay 3456 bằng nhóm không có khả năng tạo đôi tốt như 3445:

Sau khi đánh 3s, ta sẽ có tenpai chờ đẹp trong các trường hợp nào?

+ Theo tính chất tạo ryanmen của 3445, ta sẽ có 4 loại quân 2p 3p 5p 6p, trong đó 3p 5p mang lại tiềm năng iipeikou.

+ Theo tính chất tạo ryanmen của 7m, ta sẽ có 2 loại quân 6m 8m, trong đó 8m chờ 3 mặt.

+ Vì có ryanmen đôi nên có thể sử dụng tính chất tạo đôi của quân lẻ và nhóm 4 quân. Nhưng 3445 không có khả năng tạo đôi tốt, ta chỉ có thêm 1 loại 2 quân là 4p.

+ 3445 không phải là nhóm có khả năng tạo đôi tốt nên không có khả năng chờ đẹp khi bốc 9m chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp.

Khi so sánh như vậy, ta thấy được khi có ryanmen đôi thì tạo đôi cũng chính là tạo ryanmen, sự có mặt của ryanmen đôi mở khóa khả năng tạo đôi của nhóm 4 quân có khả năng tạo đôi tốt, hoặc nói cách khác nhóm 4 quân có khả năng tạo đôi tốt làm tăng sức mạnh của ryanmen đôi. Trong các ví dụ trên thì việc ta đánh quân lẻ bình thường là không thay đổi, các ví dụ chỉ nhằm mục đích giúp bạn tưởng tượng ryanmen đôi và nhóm 4 quân dễ tạo đôi ảnh hưởng đến nhau thế nào.

Giờ, nếu vừa có nakabukure, vừa có 4renkei, vừa có ryanmen đôi thì sao?

Ta đã phân tích rằng quân lẻ gần đôi tạo ryanmen đôi có tính năng làm cho việc tạo đôi mới trở thành tạo ryanmen, vì vậy nên mạnh hơn các quân lẻ bình thường, khi có thêm nhóm có khả năng tạo đôi mạnh thì ryanmen đôi còn tăng sức mạnh thêm nữa, nên từ nãy đến giờ ta không bàn đến việc đánh quân lẻ gần đôi. Nhưng khi so sánh quân lẻ gần đôi với các nhóm 4 quân có tính chất quân lẻ mạnh thì lại là chuyện khác.

Vấn đề cơ bản nhất của 1 shanten dính là so sánh 3 quân lẻ. Dù bài có phức tạp hơn thì ta vẫn tuân theo quy tắc trên. 3 quân lẻ trong bài là nakabukure 3445m, 4renkei 4567p, và 3s trong ryanmen đôi. 

Ở đây đánh 4m thì còn giữ lại 4567 và ryanmen đôi, 4567 làm tăng sức mạnh của ryanmen đôi. Lúc này sẽ tenpai chờ đẹp nếu tạo ryanmen từ 4567p (3p 5p 6p 8p, trong đó 3p 8p chờ 3 mặt), tạo ryanmen từ 3s (2s 4s, trong đó 2s chờ 3 mặt), tạo đôi từ nhóm 4 quân (4p 7p), chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp (1s, nhưng mất pinfu). Đánh 4p hoặc 7p thì đương nhiên là kém hơn đánh 4m rồi, vì 3445m không có khả năng tạo đôi.

Nhưng đánh 3s thì sao? Nếu đánh 3s, ta sẽ giữ lại được 2 quân lẻ mạnh, là nhóm 3445 và 3456, và thu được tenpai chờ đẹp nếu bốc 2m 3m 5m 6m (tạo ryanmen với 3445m), 3p 5p 6p 8p (tạo ryanmen với 4567p), 2s (bốc vào đôi có sẵn). Trong đó 3m 5m mang lại tiềm năng iipeikou, 3p 8p chờ 3 mặt, 2s làm mất pinfu. Về số loại quân thì bằng nhau nhưng về số quân thực thì đánh 3s sẽ lợi hơn một chút, và tận dụng được cả khả năng tạo iipeikou và giảm số trường hợp chờ xấu của 3445m, cũng như khả năng chờ 3 mặt của 4567p. Xét về sức mạnh của quân lẻ thì trong trường hợp này quân lẻ trong ryanmen đôi vẫn chưa bằng quân lẻ nakabukure. Nói một cách chính xác hơn thì khả năng tạo đôi của nhóm 4renkei 4567 chưa đủ để tăng sức mạnh của ryanmen đôi vượt qua nakabukure (đúng vậy, tức là sẽ có nhóm khác có khả năng tạo đôi mạnh hơn đủ để tăng sức mạnh của ryanmen đôi vượt qua nakabukure).

So với nhóm 3456 hay 4567, nhóm 2345 hay 5678 vẫn có 4 loại quân tạo ryanmen nhưng chỉ có 1 loại tạo 3 mặt, 1 loại quân tạo kanchan và vẫn là 2 loại quân tạo đôi. Lúc này, về cơ bản thì 3456 > 3445 > 2345, tiềm năng iipeikou và lợi ích của việc khó lên tenpai chờ xấu đủ để bù lại 1 loại quân tạo 3 mặt và thêm 2 quân chuyển đôi thành bộ 3 quân liên tiếp nhưng làm mất pinfu. Ví dụ:

Ở đây đánh 2s là hợp lí nhất. So sánh 4m (6p cũng tương tự) và 2s, các quân có lợi của nhóm 5667 như nhau trong 2 trường hợp (4p 5p 7p 8p trong đó 5p 7p có thể có iipeikou), đánh 4m giữ 2345s sẽ lên chờ đẹp với 1s 3s 4s 6s 9s, trong đó 6s sẽ chờ 3 mặt còn 9s làm mất pinfu, nhưng bốc 2s 5s 7s thành chờ xấu. Đánh 2s giữ 3445m sẽ lên chờ đẹp với 2m 3m 5m 6m, trong đó 3m 5p sẽ có thể có iipeikou, nhưng bốc 9s 4m sẽ thành chờ xấu.

Về số quân lên chờ đẹp thì giữ 2345 hơn 3445 2 quân 9s, và trong các quân chờ đẹp có 6s lên 3 mặt. Nhưng 3445m lại bù lại ở khả năng tạo iipeikou và số quân lên chờ xấu ít hơn, 2 quân 9s kia cũng làm mất pinfu.

Nhân tiện, nếu thay 1 nakabukure bằng 1 4renkei, ví dụ 3445m bằng 3456m chẳng hạn thì dễ đánh 2s hơn: 

Đó là vì 3456m giữ lại khả năng chờ 36m khi bốc lên 9s.

- Nhóm 3345 (aryanmen)

Ví dụ:

3345 sẽ giống như quân lẻ có các tính chất sau:

+ Có 2 loại quân lên ryanmen (2 4), trong đó 1 loại có tiềm năng iipeikou

+ Có 2 loại quân lên kanchan (1 5), trong đó 1 loại tạo iipeikou

+ Có 1 loại quân tạo đôi đơn thuần (6) và 1 loại 2 quân cũng tạo đôi nhưng có thể tạo thành tenpai chờ 3 mặt 7 quân (3, tạo 33345 + đôi, làm mất pinfu nếu có, nhưng nếu đôi là ryanmen đôi thì không mất pinfu)

+ Khi bốc vào đôi có sẵn, ta vẫn sẽ chờ đẹp (3345 chờ 36), khác với quân lẻ bình thường nếu bốc vào đôi có sẵn thì chỉ có tanki tenpai. Khi bốc thế này thì mất pinfu nếu có. Nếu đôi là ryanmen đôi, khi chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp thì 3345 không làm mất pinfu nếu có như 3456.

Dĩ nhiên là vẫn mạnh hơn quân lẻ bình thường, nhưng so với 3445 có 4 loại quân lên ryanmen trong đó 2 loại có thể lên iipeikou, 3456 có 4 loại quân lên ryanmen trong đó 2 loại lên chờ 3 mặt và khi bốc lên đôi có sẵn cũng chờ tanki phức tạp, thì 3345 chỉ có 2 loại quân lên ryanmen, thêm 1 loại 2 quân tạo chờ 3 mặt 7 quân và khi bốc lên đôi (2 quân) cũng chờ đẹp. Vì vậy nên 3345 kém hơn các nhóm 3445 và 3456, dù đương nhiên là vẫn mạnh hơn quân lẻ số giữa bình thường. Hãy nhìn ví dụ "sách giáo khoa" sau:

5567 yếu hơn 3445 và 4567 về khả năng tạo ryanmen, vì vậy ta cần đánh 5s.

Trường hợp có ryanmen đôi và 1 nhóm quân lẻ mạnh khác thì sao? Trước hết là trường hợp nhóm quân lẻ mạnh đó là 4renkei 3456. Ví dụ:

Khi nãy ta đã phân tích ví dụ sau:

Và đưa ra kết luận là khả năng tạo đôi của 3456p chưa đủ để tăng sức mạnh của quân lẻ trong ryanmen đôi vượt qua sức mạnh của quân lẻ nakabukure 3445. Nhưng nếu là quân lẻ aryanmen thì khác.

Giờ, với ví dụ ban đầu có aryanmen thay cho nakabukure:

Khi đánh 3s thì sẽ lên chờ đẹp nếu bốc 2m 4m (tạo ryanmen với 3345m), 3p 5p 6p 6p (tạo ryanmen với 4567p), 3m (tạo đôi của 3345m nhưng theo cách đặc biệt lên 33345m22s chờ 7 quân), 2s (bốc vào đôi có sẵn), trong đó 4m có thể có iipeikou, 3p 8p chờ 3 mặt, 3m 2s mỗi loại 2 quân và mất pinfu. Trong khi đó nếu đánh 3m thì sẽ lên chờ đẹp nếu bốc 3p 5p 6p 8p (tạo ryanmen với 4567p), 2s 4s (tạo ryanmen với 3s), 4p 7p (tạo đôi với 3456p), 1s (chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp), trong đó 3p 8p 2s chờ 3 mặt, khi liệt kê ra như vậy thì thấy phương án này tốt hơn. Vì aryanmen 3345 có khả năng lên ryanmen yếu hơn nakabukure 3445 rõ rệt nên khả năng tạo đôi của 4renkei 3456 dù vẫn như vậy nhưng giờ lại đủ để đưa sức mạnh của quân lẻ trong ryanmen đôi vượt qua sức mạnh của aryanmen. 

Nếu như có ryanmen đôi nhưng nhóm quân lẻ mạnh khác lại là nakabukure thì sao?

Nếu đánh 4p để giữ aryanmen nhằm tăng sức mạnh cho ryanmen đôi thì làm mất sức mạnh của nakabukure. Nếu đánh 3m vì aryanmen tạo ryanmen kém hơn nakabukure thì ryanmen đôi giảm sức mạnh. Nếu đánh 3s là quân lẻ trong ryanmen đôi thì bài còn sức mạnh tạo ryanmen bình thường của aryanmen và nakabukure. Với logic như trên ta có thể liệt kê các trường hợp chờ đẹp của mỗi phương án và so sánh các phương án mà không sợ sót:

Đánh 4p: 2m 4m (tạo ryanmen với 3345m), 2s 4s (tạo ryanmen với 3s), 3m 6m (tạo đôi với 3345m), 1s (chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp). Trong đó 4m có thể có iipeikou.

Đánh 3m: 2p 3p 5p 6p (tạo ryanmen với 3445p), 2s 4s (tạo ryanmen với 3s), 4p (tạo đôi với 3445p). Trong đó 3p 5p có thể có iipeikou, 2s chờ 3 mặt.

Đánh 3s: 2p 3p 5p 6p (tạo ryanmen với 3445p), 2m 4m (tạo ryanmen với 3345m), 3m (tạo đôi của 3345m nhưng lên được 33345m22s chờ 7 quân), 2s (bốc vào đôi có sẵn). Trong đó 3p 5p 4m có thể tạo iipeikou, 3m và 2s mất pinfu. Phương án này dẫn đến số quân lên chờ đẹp cao nhất và cũng giữ được cái lợi có thể iipeikou và khó chờ xấu của nakabukure.

Quân lẻ aryanmen không mạnh lắm nhưng phá nó đi thì quân lẻ trong ryanmen đôi cũng yếu đi theo vì không còn nhóm tạo đôi hỗ trợ nữa. Khả năng tạo đôi của aryanmen tương tự như 4renkei, cũng không đủ để đưa sức mạnh của ryanmen đôi vượt qua nakabukure.Vậy tốt nhất là đánh quân lẻ trong ryanmen đôi.

c. Các nhóm 4 quân liên quan đến bộ 3 quân giống nhau

- Nhóm 4445

Ví dụ: 

Nhóm 4445 giống như một quân lẻ có các tính chất sau:

+ Có 2 loại quân lên ryanmen, nhưng trong đó thì chỉ còn lại 1 quân 4, còn quân 6 thì cũng tạo 1 bộ 1 đôi, lúc này ta có 44456 + đôi có sẵn, chờ 3 mặt 7 quân.

+ Có 1 loại quân lên kanchan (7)

+ Có 3 loại quân tạo đôi (3 5 6), trong đó 6 đã được liệt kê ở phần tạo ryanmen ở trên, tạo được 44456 + đôi chờ 7 quân, 3 và 5 thì tạo đôi đơn thuần.

+ Bốc vào đôi có sẵn thì thành chờ 3 mặt (chờ 3 5 6).

Các nhóm 4 quân kiểu quân lẻ gần bộ 3 quân giống nhau có khả năng tạo đôi tốt, nhưng khả năng tạo ryanmen thì kém các nhóm dạng quân lẻ liên quan đến bộ 3 quân liên tiếp. 

Trước hết, xét trường hợp bình thường, đôi đứng riêng ra. Nhóm này chỉ có 5 quân lên ryanmen (vì có 1 loại chỉ còn 1 quân), và cộng thêm 2 quân của đôi có sẵn nhưng lúc này thì được bài chờ 3 mặt thay vì 1shanten dính dạng cơ bản lúc bốc vào đôi có sẵn thì chờ tanki. So với quân lẻ bình thường có 8 loại quân lên ryanmen, tôi cho rằng việc tổng số quân lên chờ đẹp tuy ít hơn 1 quân nhưng cơ hội lên chờ 3 mặt có thể bù trừ lại được, nên 5 trong 4445 so với quân lẻ bình thường cũng xấp xỉ nhau. Nhưng nếu so với aryanmen 3345 lên ryanmen với 2 4, và cũng lên chờ đẹp với 2 quân 3 và 2 quân của đôi có sẵn nữa thì đã là kém hơn rồi, đương nhiên so với các nhóm dạng quân lẻ liên quan đến bộ 3 quân liên tiếp còn lại là nakabukure và 4renkei thì thua xa nữa.

Nếu đến đây mà bạn vẫn còn tỉnh táo thì bạn sẽ biết được tôi sắp nói đến điều gì tiếp theo. Đúng vậy, khi có ryanmen đôi thì tình thế thay đổi hoàn toàn! Lúc này, nhóm 4445 có 3 loại quân tạo đôi, làm tăng sức mạnh của ryanmen đôi lên rất nhiều. Hơn nữa, lúc này nếu chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân liên tiếp, ta sẽ còn lại 4445, tenpai chờ 3 mặt, sức mạnh của ryanmen đôi không chỉ tăng về mặt số lượng quân có ích mà còn về chất lượng nữa. Ta hãy nhìn ví dụ sau:

Lúc nãy ta đã nói rằng nhóm có khả năng tạo đôi như 3456 tuy có làm tăng sức mạnh của ryanmen đôi nhưng là không đủ để vượt qua nakabukure. Nhưng nếu 4445p là nhóm tạo đôi thì sao? Giờ đánh quân lẻ 7m trong ryanmen đôi thì giữ được nakabukure nhưng khi đó 4445p thành ra chỉ mạnh hơn quân lẻ bình thường chút xíu, nếu đánh 5p thì ryanmen đôi thành ra yếu vì không có nhóm dễ tạo đôi hỗ trợ, còn nếu đánh 6s thì mất nakabukure nhưng lúc này ryanmen đôi rất mạnh vì có sự hỗ trợ của 4445. Với logic như vậy, ta hãy so sánh các phương án:

+ Đánh 7m: chờ đẹp nếu bốc 4p 6p (tạo ryanmen với 4445p), 4s 5s 7s 8s (tạo ryanmen với 5667s), 8m (bốc vào đôi có sẵn). Trong đó 4p chỉ còn 1, 8m có 2 quân và lên chờ 3 mặt, 5s 7s có thể lên iipeikou.

+ Đánh 5p: chờ đẹp nếu bốc 4s 5s 7s 8s (tạo ryanmen với 5667s), 6m 8m (tạo ryanmen với 7m), 6s (tạo đôi với 5667s). Trong đó 8m có 2 quân và lên chờ 3 mặt, 5s 7s có thể lên iipeikou.

+ Đánh 6s: chờ đẹp nếu bốc 3p 5p 6p (tạo đôi với 4445p), 6m 8m 9m (chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân). Ở đây việc chuyển ryanmen đôi thành bộ 3 quân luôn dẫn đến tenpai chờ 3 mặt, 6m bình thường được liệt kê như quân tạo ryanmen với 7m nhưng ở đây thì 6m cũng giống như 9m. Trong trường hợp này 788m có là 778m thì bài vẫn y hệt như vậy, không như trường hợp đơn giản 7 trong 788 hơn 7 bình thường và 7 bình thường hơn 8 trong 778 (xem lại bài trước).

Như vậy, số quân lên chờ đẹp xấp xỉ nhau trong 3 phương án, nhưng đánh 6s dẫn đến nhiều trường hợp chờ 3 mặt hơn. Ngoài ra tôi cố tình để bộ còn lại trong bài là bộ 3 quân liên tiếp, khi đó chỉ có đánh 6s mới mang lại cơ hội pinfu khi bốc 3p 6p 6m 9m. Số loại quân lên 3 mặt nhiều nên có thể nói là vượt qua khả năng tạo iipeikou của nakabukure 5667, cố tình thêm pinfu nữa thì phương án giữ 4445 để tăng sức mạnh cho ryanmen đôi càng vượt trội. 4445 đã đẩy sức mạnh của quân lẻ trong ryanmen đôi vượt qua sức mạnh của quân lẻ nakabukure.

- Nhóm 3335

Ví dụ: 

Nhóm 3335 giống như quân lẻ có các tính chất sau:

+ Có 2 loại quân lên ryanmen (4 6), trong đó 4 cũng lên 1 bộ 1 đôi

+ Có 2 loại quân lên kanchan (3 7), trong đó chỉ còn 1 quân 3

+ Có 2 loại quân tạo đôi (4 5), trong đó 4 đã được liệt kê ở phần tạo ryanmen ở trên và tạo 33345 + đôi chờ 3 mặt, 5 thì tạo đôi đơn thuần.

+ Bốc vào đôi có sẵn thì lên được chờ đẹp.

Trường hợp đôi đứng riêng:

Trước tiên, hãy so sánh 5 trong 3335 với quân lẻ 5 bình thường. Bốc 6 không khác biệt gì, bốc 4 thì tạo 33345 + đôi có 7 quân thắng, nói chung không khác quân lẻ quá nhiều. 3335 thì có thể bốc vào đôi có sẵn trong bài (2m trong ví dụ trên) để lên tenpai chờ đẹp (chờ 45p), vậy số quân dẫn đến chờ đẹp nhiều hơn quân lẻ bình thường 2 quân. Như vậy 5 trong 3335 hơn quân lẻ bình thường một chút, so với 4445 thì xấp xỉ, hơn một chút vì có nhiều quân lên chờ đẹp hơn.

3335 so với 3345 thì sao? Để lên chờ đẹp, 3335 có 4 6 và bốc vào đôi có sẵn, 3345 có 2 4 3 và bốc vào đôi có sẵn trong đó 4 có thể có iipeikou, vậy 3335 kém hơn rồi. Vậy về tính chất quân lẻ trong các bài có đôi đơn độc thì 3335 kém 3345 và cũng kém xa các quân lẻ liên quan đến bộ 3 quân liên tiếp còn lại.

Trường hợp đôi trong ryanmen đôi:

Về khả năng lên đôi thì 3335 có 2 loại quân tạo đôi, nên khả năng hỗ trợ ryanmen đôi tương tự 3345, 3456 và thua xa 4445. 

Tôi sẽ không ví dụ nữa mà sẽ đưa ra một số câu hỏi về nhóm này trong bài sau, Luyện tập.

Chúng ta hãy tạm dừng ở đây. Bạn có thể tự hỏi rằng, liệu mấy khi gặp được các ví dụ phức tạp ở trong bài này trong thực tế chứ? Tôi cũng hoàn toàn đồng ý với bạn, thật sự tôi cũng không nhớ được đã từng gặp những bài kiểu như thế này trong thực tế chưa:

Tuy nhiên mục đích của bài viết này không phải là để nói rằng: có bài thế này thế này thì đánh quân này quân này, mà là logic và kiến thức đằng sau quân đó là gì. Ví dụ khó thế này, có khi cả đời không gặp trong thực tế đâu, nhưng tôi chỉ có thể hiểu sâu sắc về nó sau khi phân tích từ đầu đến cuối: mục tiêu khi có 1 shanten dính là gì (so sánh 3 quân lẻ, tối ưu khả năng lên chờ đẹp), khi có quân lẻ gần đôi tạo ryanmen đôi thì bài sẽ thay đổi thế nào (khi lên đôi cũng lên chờ đẹp), các nhóm 4 quân có tính chất thế nào, và nhóm 4 quân có khả năng tạo đôi tốt hỗ trợ được ryanmen đôi như thế nào. Các tình huống thực tế thường đơn giản hơn và khi đã nắm chắc các kiến thức để giải quyết ví dụ trên, chỉ cần áp dụng các kiến thức đó là có thể xử lí các vấn đề đơn giản hơn được thôi. Hoặc là lúc chẳng may gặp tình huống còn phức tạp hơn thì cũng có thể giải quyết được, đúng vậy, còn nhiều tình huống phức tạp hơn lắm, vì ta mới nghiên cứu đến nhóm 4 quân thôi mà. Dù gì đây cũng là guide nhắm đến những người muốn chơi mạt chược một cách tử tế, nên những vấn đề khó sẽ còn xuất hiện trong những bài sau.

Ngoài ra, để so sánh các nhóm quân thì tôi đã sử dụng phương pháp liệt kê theo tính chất. Tôi cũng có thể làm cho bài viết này ngắn hơn nếu tôi chỉ nói rằng "nhóm A > B vì bốc được quân x, y, z có ích/tạo được đôi/...". Nhưng như vậy thì rất dễ lẫn và khó ôn tập. Biết cách liệt kê thế này thì bạn có thể tự phân tích những tình huống bạn gặp trong trận đấu cũng như sau trận đấu và tự rút lại các kết luận trong bài này cũng như rút ra thêm các kết luận khác trong các tình huống khó hơn, thay vì nhớ 100 tình huống trong sách để rồi gặp tình huống 101 tậm tịt, mà quên đi, không nhớ nổi 100 tình huống đâu.

Kết luận:

- Với bài 1 shanten dính thiếu block và có 3 quân lẻ, vấn đề quan trọng nhất là so sánh 3 quân lẻ này. Đánh quân lẻ có khả năng tạo block tốt thì thiệt hại sẽ nặng nề.

- Khi 1 trong các quân lẻ gần đôi thì tạo thành ryanmen đôi, lúc này, nếu tạo được đôi với quân lẻ khác thì không khác gì tạo ryanmen.

- Nhóm 4 quân có tính chất của quân lẻ. Đối với các nhóm 4 quân, các tính chất giúp lên tenpai chờ đẹp là tính chất tạo ryanmen và tính chất tạo đôi khi bài có ryanmen đôi. Nhóm 4 quân có tính chất tạo đôi tốt cũng làm tăng sức mạnh của quân lẻ trong ryanmen đôi.

- Về tình chất tạo ryanmen, 3456 > 3445 > 2345 > 3345 > 3335 > 4445 (và hơn quân lẻ bình thường; ngoài ra với các nhóm 3335 và 4445 thì nếu chỉ xét khả năng tạo ryanmen với quân 5 trong 2 nhóm này thôi thì không hơn quân lẻ bình thường, nhưng ở đây gộp cả khả năng bốc vào đôi có sẵn nên mới thành hơn)

- Về tính chất tạo đôi, 4445 > 3335 3345 3456 (và hơn quân lẻ bình thường, 3445)

Mục lục