Dù khi phòng thủ hay khi tiếp tục tấn công thì ta đều phải đánh quân. Độ nguy hiểm của quân cần phải đánh khi giả sử muốn tấn công và giả sử muốn phòng thủ ảnh hưởng rất lớn tới quyết định lựa chọn đẩy hay thủ.
Những quân an toàn tuyệt đối như là quân đối thủ đã đánh rồi thì không cần phải nói nữa. Khi quân cần đánh không an toàn như vậy thì các yếu tố nào ảnh hưởng đến độ nguy hiểm của các quân bài?
1. Các cách 1 quân có thể bị Ron
Có 5 kiểu chờ tương đương 5 cách 1 quân có thể bị Ron:
+ Ryanmen
+ Kanchan
+ Penchan
+ Shanpon
+ Tanki
Một cách logic ta có thể nhận thấy: Quân nào càng có thể bị Ron bằng nhiều cách thì càng nguy hiểm.
Nhưng chúng ta đã hiểu rằng, chờ đẹp thì tốt hơn chờ xấu, và trong phần xây bài chúng ta cũng cố gắng tạo bài tenpai chờ đẹp. Vì vậy, khi đối đầu với Riichi, kiểu chờ ryanmen có vai trò tăng độ nguy hiểm cao hơn các kiểu chờ còn lại, khi ta loại trừ được khả năng quân cần đánh dính ryanmen thì độ nguy hiểm của quân đó sẽ giảm nhiều hơn so với loại trừ được khả năng Ron 1 trong các kiểu còn lại, và trong đa số trường hợp sẽ hơn tổng tất cả các khả năng bị Ron còn lại, đặc biệt là khi Riichi xuất hiện ở dòng 2-3 tức là đối thủ đã có đủ thời gian xây bài theo ý muốn.
Nếu không có yếu tố nào thêm thì độ nguy hiểm của các quân trong bộ mạt chược sẽ theo thứ tự tăng dần sau:
+ Rồng gió có thể bị Ron kiểu shanpon, tanki
+ 1 9 có thể bị Ron kiểu ryanmen, shanpon, tanki
+ 2 8 có thể bị Ron kiểu ryanmen, kanchan, shanpon, tanki
+ 3 7 có thể bị Ron kiểu ryanmen, kanchan, penchan, shanpon, tanki
+ 4 5 6 có thể bị Ron kiểu ryanmen theo 2 cách, kanchan, shanpon, tanki
2. Loại trừ bị Ron kiểu ryanmen: suji và kabe
Các quân rồng gió đương nhiên không thể bị Ron kiểu ryanmen rồi.
Với quân số, có thể loại trừ khả năng bị Ron kiểu ryanmen nhờ 2 yếu tố: suji và kabe.
a. Suji
Suji là cách loại trừ kiểu chờ ryanmen dựa vào luật furiten.
Các quân số 1 2 3 và 7 8 9 có 1 cách bị Ron bởi kiểu ryanmen, có nghĩa là nếu đối thủ đã đánh quân đầu còn lại của ryanmen đó (hoặc là người khác đã đánh quân đó sau Riichi mà không bị Ron) thì họ sẽ không thể Ron quân mình đánh theo kiểu ryanmen.
+ 1 và 7 không thể bị Ron kiểu ryanmen nếu đối thủ đã đánh 4
+ 2 và 8 không thể bị Ron kiểu ryanmen nếu đối thủ đã đánh 5
+ 3 và 6 không thể bị Ron kiểu ryanmen nếu đối thủ đã đánh 6
Các quân số 4 5 6 có 2 cách bị Ron bởi kiểu ryanmen, nên đối thủ phải đánh hoặc không Ron đầu còn lại của cả 2 ryanmen thì các quân số này mới không thể bị Ron bởi kiểu ryanmen.
+ 4 không thể bị Ron bởi kiểu ryanmen nếu đối thủ đã đánh cả 1 và 7
+ 5 không thể bị Ron bởi kiểu ryanmen nếu đối thủ đã đánh cả 2 và 8
+ 6 không thể bị Ron bởi kiểu ryanmen nếu đối thủ đã đánh cả 3 và 9
Quân không thể bị Ron bởi kiểu ryanmen khi đầu còn lại của ryanmen đã bị đánh hoặc không bị Ron như thế này thì được gọi là "suji". Quân số có thể bị Ron bởi kiểu ryanmen theo 2 cách nhưng loại trừ được 1 cách thì được gọi là "nửa suji", ví dụ quân 6 khi đối thủ đã đánh 9 nhưng chưa đánh 3.
b. Kabe
Quân số mình đã thấy cả 4 gọi là kabe. Khi có kabe thì đương nhiên là đối thủ không thể cầm ryanmen chứa quân số đó rồi. Nếu ta đã thấy kabe 8p chẳng hạn thì 9p không thể bị Ron bởi kiểu ryanmen, còn 6p chỉ còn 1 cách bị Ron kiểu ryanmen chẳng hạn.
Ở đây thuật ngữ cũng chỉ mang tính tương đối. Ví dụ như mình thấy kabe 4s và đối thủ đã đánh 9s thì giờ ta gọi quân 6s bằng thuật ngữ nào? Ta chỉ cần biết là giờ 6s không thể bị Ron bởi kiểu ryanmen thôi.
3. Loại trừ bị Ron các kiểu chờ xấu
Phần này thì không có gì đặc biệt. Quân đã thấy tổng 3 thì không thể bị Ron bởi kiểu shanpon, tổng 4 thì không thể bị Ron bởi kiểu shanpon và tanki. Kabe có thể loại trừ kanchan, penchan, ví dụ thấy kabe 2s thì 3s không thể bị Ron kiểu kanchan, penchan.
4. Khả năng bị Ron một kiểu nào đó giảm dựa vào các quân đối thủ đánh trước khi Riichi
Khi đối thủ đã đánh 6 thì không thể Ron 9 theo kiểu ryanmen, khi đã thấy kabe 8 thì 9 không thể bị Ron theo kiểu ryanmen và 7 không thể bị Ron theo kiểu kanchan và penchan. Đó là các sự thật không thể sai lệch.
Còn trong phần này, suy luận dựa vào các quân đối thủ đánh trước khi Riichi chỉ giúp ta nhận định khả năng bị Ron một kiểu nào đó giảm thôi chứ không thể loại trừ hoàn toàn.
a. Khi đối thủ đánh quân số sớm thì khó chờ ryanmen chứa quân số đó hơn bình thường
Ví dụ:
Đối thủ:
Giờ giả sử ta cần đánh 1p. Không có suji hay kabe thì rõ ràng 1p có thể bị Ron theo kiểu ryanmen. Tuy nhiên đối thủ đã đánh 3p từ lượt 2. Nếu họ có ryanmen 23p tức là họ đánh 3p từ nhóm 233p ở lượt 2. Dĩ nhiên là điều đó không phải là không thể nhưng thường thì điều đó khó xảy ra vì như vậy làm mất khả năng bốc thêm 3p tạo bộ 3 quân giống nhau. Trên thực tế đánh vậy còn làm mất rất nhiều khả năng khác mà chúng ta sẽ phân tích ở phần Xây bài.
Như vậy tóm lại khả năng 1p bị ron theo kiểu ryanmen giảm đáng kể. Cùng là quân 1 nhưng ở đây khả năng bị ron của 1p và 1s thấp hơn hẳn so với 1m. 3p càng được đánh sớm thì khả năng này bị giảm càng nhiều. 5m được đánh trước Riichi chỉ 1-2 lượt thôi thì khả năng 7m bị ron bởi kiểu ryanmen tuy thấp hơn so với khi không có yếu tố gì nhưng sẽ chỉ giảm ít thôi chứ không giảm nhiều như khi được đánh từ sớm hẳn.
b. Khi đối thủ đánh quân số trước Riichi thì rất khó chờ xấu liên quan tới quân số đó
Ví dụ:
Đối thủ:
Giờ giả sử ta cần đánh 5s. Như ta đã biết 5s là suji và không thể bị Ron bởi kiểu ryanmen. Nhưng các kiểu còn lại thì sao? Bình thường nếu không có yếu tố gì thì 5s suji vẫn có thể bị Ron theo các kiểu kanchan, shanpon, tanki. Nhưng đối thủ đã đánh 4s ở lượt 2. Nếu đang chờ kanchan thì tức là họ đã đánh 4s từ 446s ở lượt 2. Nếu như đánh 3 từ 223 sớm là chuyện khó xảy ra nhưng cũng có thể xảy ra trong nhiều trường hợp vì 23 là ryanmen, thì đánh 4 từ 446 sớm là chuyện mà những người biết chơi sẽ gần như chắc chắn không bao giờ làm. Nếu đang chờ kiểu shanpon thì tức là đánh 4s từ 455s ở lượt 2, cũng là điều mà người biết chơi gần như không bao giờ làm. Nếu đang chờ tanki thì tức là đánh 4s từ 45s ở lượt 2, nếu bài theo 4 bộ 1 đôi thì khả năng này cũng gần như không thể xảy ra, nhưng nếu là chiitoi thì không loại trừ được, tuy nhiên chiitoi hiếm khi xuất hiện.
Nói chung, khả năng đối thủ đánh quân từ các nhóm 3 quân kanchan đôi, penchan đôi và ryankan trước Riichi thấp, dĩ nhiên là càng sớm thì cái này càng đáng tin cậy nhưng thường thì chỉ cần trước Riichi là áp dụng được rồi, không giống như ở trên, nếu quân số chỉ đánh trước Riichi 1-2 lượt thì khả năng ron kiểu ryanmen chứa quân số đó cũng không giảm nhiều.
Để áp dụng những thứ ở phần này thì điều quan trọng là đối thủ phải biết chơi. Nếu đối thủ của bạn không giỏi thì bạn không thể cấm được họ đánh sai lí thuyết. Nhưng dù đối thủ chơi chuẩn mực thì vẫn có những lúc bài khiến cho họ phải đánh quân từ các nhóm 3 quân sớm, họ chiitoi, hoặc là cũng có những người dở hơi cố tình giăng bẫy (dù làm vậy về lâu về dài thì chính họ là người thiệt), vì vậy khi áp dụng các kiến thức ở phần này thì luôn có tỉ lệ thất bại. Nói chung chưa nên áp dụng các kiến thức này nếu không đánh ở tenhou tokujou trở lên, nhưng khi ở nơi có thể áp dụng được thì các cái này cực kì hữu ích. Như trong ví dụ này, cùng là suji nhưng độ nguy hiểm của 5s sẽ thấp hơn hẳn so với 4p chẳng hạn.
Nên đối với tôi thì mạt chược chỉ có thể gọi là mạt chược nếu 4 người đều biết chơi.
5. Ước lượng tỉ lệ bị Ron của một quân với phương pháp "đếm suji"
Một cách hiển nhiên nhất thì tỉ lệ bị Ron của 1 quân sẽ bằng Khả năng quân đó bị Ron chia cho Tổng số khả năng thắng của đối thủ. Tổng số khả năng ở đây là tất cá các khả năng đối thủ thắng với tất cả các quân của bộ mạt chược.
Tính toán được chi tiết cái này thì rất khó, nên để đơn giản hoá, ta sẽ ưu tiên xét trường hợp chờ ryanmen, vì ryanmen là kiểu chờ quan trọng nhất. Với cả bộ mạt chược thì đối thủ có 18 khả năng chờ ryanmen (bộ mạt chược có 3 chất số, mỗi chất có 6 khả năng là 14, 47, 25, 58, 36, 69). Vậy thì khi phải đánh quân có khả năng bị ron kiểu ryanmen, nếu là quân có thể bị ron kiểu ryanmen theo 1 cách thì lấy 1 chia cho số tổng số khả năng chờ ryanmen còn lại, nếu là quân có thể bị ron kiểu ryanmen theo 2 cách thì lấy 2 chia cho tổng số khả năng chờ ryanmen còn lại.
Ví dụ:
Đối thủ:
Giả sử ta phải đánh 8m. Giờ tổng số khả năng đối thủ chờ ryanmen là bao nhiêu? Ta sẽ lấy 18 trừ đi số khả năng đã loại trừ được. 4s loại trừ được 2 khả năng là 14s và 47s, còn lại 8s, 1m, 3m, 7p, 2s mỗi quân loại 1 khả năng. Vậy tổng số khả năng còn lại là 11.
Vậy khả năng 8m bị ron theo kiểu ryanmen là 1/11 (khoảng 9%). Vì kiểu chờ ryanmen là kiểu chờ chính nên ta có thể ước lượng khả năng bị ron của 8m xấp xỉ con số này. Dĩ nhiên lối ước lượng này không chính xác vì như vậy chẳng lẽ suji hay rồng gió có tỉ lệ bị ron là 0%. Tuy nhiên ta quan tâm đến các hệ quả từ cách ước lượng này:
- Khi đối thủ chưa đánh nhiều quân số thì khi ta cần đánh quân số, cho dù quân số đó vẫn có thể bị ron kiểu ryanmen thì khả năng bị ron kiểu ryanmen cũng chưa chắc đã cao. Lúc này ta có thể ước lượng sơ bộ như trên và khả năng bị ron thật sẽ thấp hơn một chút, do đối thủ cũng có thể còn nhiều khả năng chờ xấu.
- Khi đối thủ đã đánh nhiều quân số, nếu ta đánh quân số còn có thể bị ron kiểu ryanmen thì khả năng bị ron sẽ cao. Điều này thường xảy ra từ giữa dòng thứ 2 trở đi.
- Khi đối thủ đã đánh nhiều quân số thì khả năng họ chờ xấu cũng tăng vì đã loại trừ được nhiều trường hợp họ chờ đẹp rồi, mà hay gặp nhất là chờ rồng gió.
Mỗi 1 trong 18 cách ron kiểu ryanmen được gọi là 1 suji, phương pháp đếm số cách bị ron kiểu ryanmen như thế này được gọi là "đếm suji". Còn 15 cách bị ron kiểu ryanmen chẳng hạn thì ta nói là còn 15 suji, và ta phải đánh quân có thể bị ron kiểu ryanmen theo 1 cách thì nói là ta phải đánh 1 suji. Vâng, tôi đồng ý với các bạn là thuật ngữ trong trò này nhiều lúc thật ngu ngốc. Nhưng dù vậy thì đó vẫn là cách người ta mô tả chiến thuật, và từ giờ trong guide này khi ta nói ví dụ "suji 3m", "3m suji" thì tức là đối thủ đã đánh 6m nên 3m không thể bị ron bởi kiểu ryanmen, còn nói ví dụ "đánh 3m là 1 suji" thì tức là đánh 3m là 1 trong các khả năng có thể bị ron bởi kiểu ryanmen còn lại. Cùng là phải đánh 1 quân số có thể bị ron kiểu ryanmen, nhưng đánh ở lượt sớm khi đó chỉ là 1 trong nhiều khả năng chờ của đối thủ sẽ khác biệt hẳn so với đánh ở lượt muộn khi đó là 1 trong số khá ít khả năng chờ của đối thủ.
Tóm lại:
- Quân càng loại trừ được nhiều khả năng bị ron thì càng an toàn.
- Loại trừ khả năng bị ron kiểu ryanmen thường quan trọng hơn loại trừ khả năng bị ron tất cả các kiểu còn lại. Có thể loại trừ khả năng bị ron kiểu ryanmen bằng Suji và Kabe.
- Đối thủ khó chờ ryanmen chứa quân số được đánh sớm hơn bình thường, và rất khó chờ xấu liên quan đến quân số được đánh trước Riichi.
- "Đếm suji" là ước lượng tỉ lệ bị ron kiểu ryanmen dựa vào tổng số khả năng đối thủ chờ kiểu ryanmen còn lại. Tổng số khả năng càng lớn thì khả năng quân mình đánh bị ron càng nhỏ.
