Không cái dại nào giống cái dại nào (3)

Một lỗi có vẻ khá lởm nhưng có lẽ ai cũng đã từng gặp phải. Trên thực tế điều gì đã xảy ra? Cũng không đến nỗi là ở đây tôi auto bốc 5m thì đánh 3m lấy shanpon. Tuy nhiên trong đầu tôi rõ ràng là định kiến kanchan 4m không đẹp và khi bốc 5m này thì tôi sẽ nghĩ ngay đến việc đánh cái gì đó để chờ đẹp hơn. Nhưng thảm hoạ trong tình huống này là ở chỗ, tôi đếm sót mất 1 trong 2 quân 1m đã ra bàn, và nghĩ rằng ở đây chờ shanpon còn 1 quân 1m và 1 quân 5m thì có lẽ chờ 1m ra vẫn dễ hơn là chờ kanchan 4m còn 3 quân.

Bỏ qua chuyện nếu đúng còn 1 quân 1m và 1 quân 5m thật thì liệu có tốt hơn kanchan 4m còn 3 hay không, rõ ràng chuyện đếm sót quân ở đây là thảm hoạ. Nhưng thảm hoạ đó trông vậy chứ không dễ phòng tránh một chút nào. Vậy thì, khi đang tenpai chờ xấu, ngoài nghĩ về các quân cải thiện lên chờ đẹp, thì ta có nên đầu tư thêm thời gian để nghĩ về các quân cải thiện lên chờ xấu tốt hơn không?

Nếu ở đây 11 thuộc 1 chất và 35 thuộc 1 chất khác (ví dụ 11m 35p và bỏ qua chuyện ta đã đánh các quân pin đi), thì lúc này ta sẽ phải nghĩ xem nếu bốc 3p, 5p, 1p, 7p, thậm chí 1m thì sẽ làm gì. Đếm trước tất cả các quân liên quan từ trước hoàn toàn không phải là dễ, nhưng nếu không đếm từ trước thì bốc được các quân trên sẽ rất dễ bị sót. Việc đếm như thế này liệu có làm ta mất khả năng đọc bài đối thủ không, hay là ngược lại, vì ta phải nhìn cả bàn để đếm nên lại thành ra dễ chú ý vào bài đối thủ hơn?

Ở đây 1135m là nhóm 4 quân, đã là nhóm nhiều quân thì tức là sẽ sinh ra thêm cái gì đó làm ta nhầm lẫn. Đó chính là quân 5m như trong hình, bởi vì bốc như vậy thì ra 11355. Ta có tới 3 lựa chọn khác nhau trong hình là 1m, 3m và 5m, nhiều lựa chọn thì khả năng sót cũng cao hơn. Ví dụ như ở đây ta đã biết từ trước kanchan 4m xấu chẳng hạn, thường thì ta hay thích shanpon nhưng giả sử bạn đã đếm được shanpon này mất 3 quân chứ không đếm sót như tôi. Đột nhiên bạn nhận ra rằng, a, có thể đánh 1m (phương án này dễ bị bỏ qua nhất nếu như ta tách 1135 thành 11 và 35), và cứ thế đánh luôn 1m, sau đó mới nhận ra 2m đã ra 2 chẳng hạn. Trên thực tế tôi đã nhìn thấy 2m ra 2 quân và kèm theo sót 1 quân 1m nên không chọn phương án đánh 1m này. 

Ngoài ra thì khi bốc 2m, nếu bạn đã biết rằng 1m đã hết thì sẽ nhận ra rằng không nên đánh 5m nguy hiểm, có thể đánh 2m hoặc 1m. Ta dễ chăm chăm vào các kết quả tốt đẹp, thế nhưng xử lí đúng những tình huống không tốt đẹp lắm mà không bị giật mình rõ ràng là rất quan trọng.

Các trường hợp đang chờ shanpon, ta cũng cần nghĩ trước xem nếu bốc được kanchan/penchan thì có đổi không. Thường thì ta hay thích shanpon hơn kanchan, penchan nên nếu không nghĩ trước thì rất dễ auto bốc đánh luôn.

(Nếu bạn để ý thì số 4m còn lại cũng là 4 chứ không phải 3. Tôi còn đếm nhầm cái này ngay từ đầu nữa.)

Không cái dại nào giống cái dại nào (2)

Bài có nhóm 4468s không đẹp đẽ mấy và rõ ràng ta kì vọng vào việc cải thiện với nakabukure. Nhưng ở đây, tôi bốc lên 3s, và trên thực tế tôi đã đánh 4s.

Hãy giả sử ở đây 68s thành 68p. Lúc này ta có thể lựa chọn đánh 4s từ nhóm 3 quân 344s, vừa giữ khả năng lên tenpai khi bốc các quân như 7p (pinfu sanshoku 1 dora), 5s (chờ xấu nhưng vẫn là sanshoku 1 dora), vừa giữ được khả năng cải thiện với nakabukure. Với tiềm năng sanshoku thì chuyện đánh 4m để giữ được khả năng giảm shanten của 4s (khi bốc 1p 4s) có vẻ không cần thiết lắm. 

Tuy nhiên hãy một lần nữa ghi nhớ trong đầu: Nhóm nhiều quân luôn có khả năng bốc được các quân gây ra nhầm lẫn. Trong bài trước là nhóm 5 quân, ở đây là nhóm 4 quân 4468s. Lúc này bốc được 3s thì điều gì xảy ra? Ta tạo được 34468s, và bài có thể lên tenpai chờ đẹp không chỉ với 7s mà còn với cả 5s nữa.

Thật ra thì sau khi đánh 4s, bốc 5s tuy không được tenpai chờ đẹp nhưng vẫn được tenpai to vì có sanshoku. Nhưng rõ ràng là đánh 4m, bốc 5s đánh 8s thành bài chờ đẹp có một nửa cơ hội sanshoku vẫn tốt hơn nhiều. Hơn nữa nếu bốc được man cải thiện hình dạng thì cũng vẫn dễ mất sanshoku.

Vậy ở đây với nhóm 4 quân 4468, ta cần lường trước được các khả năng bốc của nhóm này. Tình huống thực tế này, các quân bốc thêm còn có thể tạo yaku nữa nên còn dễ sai sót hơn. Ở đây ta có thể bốc các quân nào liên quan đến nhóm 4468s ngoại trừ 7s và 3s đã phân tích?

- Bốc 4s lên tenpai chờ xấu. Ta cần suy nghĩ xem khi bốc 4s hay 1p thì riichi luôn hay đánh 8s. Có lẽ đánh 4m riichi sẽ tốt hơn, vì đánh 8s thì các quân cải thiện lên chờ đẹp sẽ không làm tăng giá trị bài. Ta cũng cần nhớ số 7s đã ra bàn, thậm chí là cần biết số quân man có thể cải thiện bài đã ra bàn.

- Bốc 5s thành dạng 1 shanten thiếu block với 3 quân lẻ là nakabukure 3445m, aryanmen 4456s, 8s và dĩ nhiên quân lẻ yếu nhất là 8s. Nhưng nếu nghĩ điều đó là "dĩ nhiên" một cách quá mức thì khi đổi lại nhóm 4468 thành 2246 chẳng hạn, lúc này bốc 3 sẽ đánh 6 trong khi phải đánh 2 mới đúng.

- Bốc 8s được nhóm 44688s. Lúc này đánh 4m thì số quân lên tenpai sẽ cao nhất, nhưng sẽ chắc chắn riichi +1 chờ xấu, khác với khi bốc 3s được 34468s sẽ được tenpai chờ đẹp và dễ to khi bốc 5s 7s. Ta sẽ cần cân nhắc trước chuyện khi bốc 8s thì có đánh 4m không, hay là sẽ đánh 1p về 2 shanten để lấy thêm tanyao. Đương nhiên sẽ cần đếm các quân liên quan, cũng như xác định đến lượt nào thì đánh 1p là quá muộn. Nếu không nghĩ trước thì ở đây bốc 8s sẽ phản xạ đánh 4m luôn mà không nhận ra có thể đánh 1p.

- Bốc 2s được nhóm 24468s, là nhóm 5 quân dở nhất từ đầu đến giờ. Ở đây nếu đánh 4m thì cũng chắc chắn riichi +1 chờ xấu, và cũng dễ chờ kanchan hơn so với khi bốc 8s được 44688s sẽ dễ chờ shanpon 1p + x dễ thắng hơn kanchan 3s, 5s hay 7s. Nhưng nếu đánh 1p thì rõ ràng dở hơn hẳn so với phương án đánh 1p sau khi bốc 8s. Cũng có thể cân nhắc đánh 2s giữ lại khả năng cải thiện của nakabukure, phương án này có vẻ hay hơn đánh 1p luôn vì lúc bốc được quân man để cải thiện thì bây giờ đánh tiếp 1p thôi, dù sao đánh 1p từ đầu thì 2s vẫn thừa ra vì bài chỉ còn 1 đôi 4s. Tuỳ số quân liên quan và lượt để xác định giữa 4m và 2s phương án nào đỡ dở hơn, tôi sẽ thiên về đánh 4m hơn vì ở đây bốc được man cải thiện hình dạng thì cũng không cải thiện được giá trị. Nếu không suy nghĩ từ trước thì bốc 2s chắc chắn sẽ bị đơ, nếu không viết bài này thì chính tôi cũng sẽ không nghĩ đến.

- Bốc 6s được nhóm 44668s, nói chung là đánh 4m thôi. Đánh 8s thì mất 7s giảm shanten lên tenpai chờ shanpon 1p-4s, so với trường hợp trên bốc 2s đánh 2s mất 3s giảm shanten lên tenpai chờ kanchan 7s, shanpon đẹp hơn nên giá trị của 8s ở đây cao hơn giá trị của 2s ở trên một chút. Đánh 1p thì còn lại 44668 không tốt bằng 44688 ở trên do khả năng tạo 1 bộ + 1 đôi của 44688 tốt hơn hẳn, giờ đánh 1p mà bốc được 5s thành 445668 là mất đôi. Đánh 4m luôn thì bốc được 5s lên tenpai cũng có thêm iipeikou.

Không cái dại nào giống cái dại nào (1)

Lỗi lầm là một phần của mạt chược. Không ai muốn mắc lỗi nhưng bằng cách này hay cách khác sai lầm vẫn xảy ra. Có những lúc sai lầm nhìn thật ngớ ngẩn nhưng tại sao ta vẫn cứ mắc vào?

Những gì ta đã nắm chắc thì khả năng sai sót sẽ thấp hơn. Chẳng hạn như khi bài 2 dora, chờ đẹp, không có yaku thì sẽ khó có chuyện ta không bấm Riichi. Dần dẫn những cái mà trước đó ta nắm chưa chắc, ngày mai ta sẽ nắm được chắc hơn, và khả năng sai lầm sẽ giảm đi. Vấn đề nào ta chắc 100% thì dù thế nào cũng không sai sót được. Nhưng chỉ cần con số đó xuống 99% thôi, thì sẽ có lúc 1% sai lầm xảy ra. Thường thì con số thật sẽ cách xa 100% khá nhiều, đặc biệt là đối với tôi. Cứ nói là tập trung hơn thì sẽ đỡ được sai lầm, thì cũng đúng, nhưng củng cố kiến thức của bản thân lên gần mức hoàn thiện càng nhiều càng tốt cũng rất quan trọng.

Vậy nên mỗi lúc mắc sai lầm, nếu có thể rút ra được bài học gì đó thì tôi sẽ cố gắng viết lại ở đây. Để bản thân nhớ được là chính thôi. Cũng rất khó vì sai lầm có thể mọc ra từ tất cả các thể loại xó xỉnh, nhớ chỗ này lại quên chỗ khác.

Khi bốc được 5p đỏ ở đây thì tôi đánh 7p.

Nếu giả sử cho bài này từ đầu và sắp xếp theo đúng thứ tự thì có lẽ khả năng tôi mắc sai lầm ở đây sẽ nhỏ hơn. Lựa chọn sẽ là đánh 2m hoặc 7p mà thôi, và dựa vào số quân có ích đã ra bàn cũng như khả năng tạo tanyao thì đánh 2m rõ ràng là đúng hơn rồi.

Vậy lúc đó đầu tôi đã hoạt động thế nào?

Lúc đó trước khi bốc 5p đỏ, tôi đang suy nghĩ đây là bài 2 shanten thiếu block. 233m là 1 block, 6667p là 1 block, 23345s là 2 block. Các quân lẻ của bài là 2m trong ryanmen đôi 233m, 4p và 7p trong 6667p. 6667p là quân lẻ có khả năng tạo 1 bộ + 1 đôi tốt và phối hợp tốt với ryanmen đôi 233m. Nếu bốc 14m thì đánh 3m thôi, tạo thành dạng bài không đôi có nhóm 4 quân dễ tạo đôi. Bốc 3p thì là bốc dính vào quân lẻ trong bài thiếu block, tạo thành bài đủ 5 block, lúc này thì lựa chọn giữa 2m và 7p và đánh 7p lợi hơn. Bốc 14s thì đánh 4p, giữ 6667p phối hợp với 233m.

Khi bốc lên 5p thì quả thật đã tạo được 1 bộ + 1 đôi từ 6667p rồi, thuận theo đà suy nghĩ thì đánh 4p thôi! Vì trước đó đã phân tích bài 2 shanten thiếu block với các quân lẻ là ryanmen đôi 233m, 4p và 6667p như ở trên rồi nên thành ra như vậy. Nếu bốc 8p chẳng hạn thì suy nghĩ đó chẳng có gì sai. Nếu 4p mà là 3p chẳng hạn thì rõ ràng đánh 3p cũng chẳng có gì sai nốt.

Nhưng thực tế với 46667p thì tôi cũng đã có ý niệm rằng đó có thể là 4 + 6667, cũng có thể là 4666 + 7. Ở đây thì 233m là ryanmen đôi nên tôi dễ nghĩ theo kiểu 4 + 6667 hơn. Nhưng nếu 233m thành 337m chẳng hạn (giả sử bỏ qua chuyện tôi đã đánh 89m) thì cách tách thành 4666+7 cũng quan trọng, bởi khả năng tạo 1 bộ + 1 đôi không còn mạnh nữa do không có ryanmen đôi, lúc này bốc 14s chẳng hạn thì thiên về đánh 7p chứ không phải 4p. Vì vậy nên tôi nghĩ rằng thay vì đánh 4p thì có thể đánh 7p, và đúng thế, đánh như vậy thì 3p sẽ thành quân có ích.

Chấm hết! Khi tôi nhận ra rằng có cái gì đó sai sai thì đã quá muộn.

Nếu giả sử cho luôn bài sau khi bốc 5p đỏ từ đầu mà không qua bước 2 shanten trước đó:

Thì ta có thể thấy đây là bài 5 block và ta sẽ phải so sánh giữa 2m và 7p. Nhưng vì dòng suy nghĩ của tôi lại như theo trình bày ở trên nên đến đây tôi đã mắc sai lầm.

Vậy tôi có thể làm gì để lần sau không phạm sai lầm tương tự? Nếu nói rằng sau khi bốc 5p cần phải phân tích lại cả bài, thì cũng không phải là sai, tuy nhiên tenhou chỉ có vài giây suy nghĩ nên rất có thể lúc nào bốc quân cũng phân tích lại cả bài thì sẽ hết giờ. Cũng có thể khi bốc 5p này thì nên kéo quân 5p này vào đúng vị trí giữa 46p thì sẽ dễ nhìn hơn, tuy nhiên như vậy sau đó sẽ tắt chức năng tự xếp bài và phải bật lại. 

Hoặc là thay đổi dòng suy nghĩ từ trước đó, thay vì chỉ nhìn nhận 46667 là 2 quân lẻ, thì hãy nhìn nhận đây là nhóm lai giữa 1 block và 2 block, có thể tách thành 466 + 67 hoặc 46 + 667, và chỉ có cách 46 + 667 mới dẫn đến được suy nghĩ khi bốc thêm 5p thì sẽ chọn giữa 2 trong 233 và 7 trong 667. Phải nhìn được cả dạng 1 block và 2 block, nếu chỉ nhìn dạng 2 block thì cũng sẽ dẫn đến các sai lầm khác. Thay 2m bằng 7m chẳng hạn (vẫn giả sử không đánh 89m trước đó):

Nếu ta coi 46667p là 2 block thì tất sẽ dẫn đến kết quả là khi bốc 14s sẽ đánh 7m. Phải nhìn nhận được 46667p là 1 block thì mới nhận ra khả năng giảm shanten của 7m, và nhận ra được phải so sánh giữa 7m, 4p và 7p ở đây. Tức là phải thuộc được tất cả các tính chất của nhóm 46667p thì mới có thể đảm bảo tránh được sai lầm trong tình huống này. Nhưng lúc khác gặp các nhóm quân khác thì sao, liệu có thể thuộc hết tất cả các nhóm trơn tru không? Lúc trong trận, khi nhẩm lại tính chất của nhóm quân này trong đầu thì liệu còn có thể nhìn bài đối thủ được không?

Các nhóm 5 quân có thể coi như 1 block (2 quân lẻ) hoặc 2 block bao gồm:

- Nhóm 3 quân giống nhau + 2 quân lẻ, chính là 46667 ở trên, hoặc là 46668.

- Aryanmen + 1 quân lẻ ví dụ 22346.

- Nakabukure + 1 quân lẻ ví dụ 23346.

Từ giờ tôi sẽ suy nghĩ cẩn thận hơn khi bài có các nhóm quân này. Hãy thử thay các nhóm quân này vào 46667 ở trên xem.

1.

Nhóm 46668 không có quân bốc nào đặc biệt như kiểu 46667 bốc 5. Bốc 5p thì đánh 8p, bốc 7p thì đánh 4p. 

Bốc 14s thì tạo ra tình huống phức tạp nhất. Đánh 8p tốt hơn đánh 4p rồi vì nếu đánh 4p mất 3p lên chờ đẹp. Nhưng một phương án khác dễ bị bỏ quên là đánh 3m. Khi đánh 8p sẽ thành bài 1 shanten thiếu block với ryanmen đôi + 4666 tạo đôi tốt, số quân lên tenpai của phương án này là tốt nhất. Còn đánh 3m tức là chốt ryanmen, tạo thành dạng bài không đôi với 2 nhóm 4 quân tạo đôi tốt là 4666 và 6668. Số quân mang lại tenpai sẽ thấp hơn đánh 8p, nhưng số quân mang lại tenpai chờ đẹp của 2 phương án này tương đương nhau, và đánh 3m thì dễ pinfu hơn một chút. Trong tình huống cụ thể này nếu bốc 4s thì đánh 8p có vẻ trội hơn vì khả năng tanyao cao hơn, còn nếu bốc 1s thì có thể đánh 3m tăng khả năng chờ đẹp và pinfu.

Quả là không hề dễ, khi viết ra mới thấy là dễ mắc sai lầm đến mức nào. Nếu như bài có 2 nhóm 4 quân tách hẳn nhau ra như là 4666p, 6668s thì lại là chuyện khác. Gộp chung vào thành 46668 thì ta rất dễ nghĩ rằng nên đánh quân 8 trong này vì nó yếu hơn quân 4. Đúng là nhiều trường hợp nên đánh quân này thật nhưng sẽ có lúc có phương án khác, như là bốc 1s có thể đánh 3m ở trên. Các quân thay đổi một ít thôi cũng sẽ có thể tạo ra các yaku khác.

Nếu thay bằng nhóm 35557 thì giữa 3 và 7 sẽ không có sự chênh lệch như giữa 4 và 8 trong 46668.

Vì 3 và 7 đều là quân lẻ số giữa nên sẽ có thể nảy sinh một sai lầm khác ở đây đó là đánh 2m khi bốc được 14s. Về cơ bản vẫn nên đánh 3p hoặc 7p giữ ryanmen đôi + nhóm tạo đôi tốt.

2.

Khi bốc 5p thì đừng quên rằng đánh 8p sẽ tốt hơn đánh 5m, tương tự bốc 7p đánh 4p, do có khả năng tạo pinfu. Bốc 4m thì cần so sánh 3 nhóm tạo đôi tốt, nói cách khác là so sánh giữa 3m 4p và 8p, nói chung sẽ đánh 8p. Bốc 14s thì so sánh giữa 3 quân lẻ 5m, 4p và 8p, ở đây 8p cũng yếu nhất.

3.

Điểm cần chú ý ở đây vẫn là khi bốc 14s thì 7m vẫn có chức năng giảm shanten và nên đánh 8p. Nếu quá tập trung vào nhóm 46668p thì sẽ dẫn đến đánh 7m.

4.

Khi bốc 5p được 223456p và nhớ đánh 2m. Bốc 1p 4p cũng đánh 2m. Bốc 1s 4s thì đánh 6p giữ aryanmen + ryanmen đôi chứ đừng đánh 2m hay 2p.

5.

Khi bốc 14s thì hãy đánh 2s chứ lúc này lại đừng đánh nhầm 7m hay 6p. 2s trong nhóm aryanmen nhưng vẫn yếu hơn 7m, 6p về khả năng tạo ryanmen khi bài không có ryanmen đôi.

6.

Khi bốc 14s thì so sánh giữa 3 quân lẻ là 2m trong ryanmen đôi, nakabukure 2334p và 6p. Vì không có quân lẻ loại tạo đôi tốt nên aryanmen sẽ không mạnh, 2m thành quân lẻ yếu nhất. Một sai lầm khác có thể gặp ở đây là đánh 3m. 23346 có khả năng tạo đôi khá tốt, tạo được 1 bộ 1 đôi nếu bốc 3 5 6, tuy nhiên ta không thể phá đôi trong ryanmen đôi và làm mất sức mạnh của nakabukure chỉ để đổi lấy khả năng tạo đôi ở mức như vậy. Khi bốc 1m 4m thì đánh 3m, giữ lại khả năng tạo đôi của 23346, nhưng nếu bốc 3m thì đừng dại mà đánh 2m vì 2333m tạo đôi tốt hơn 23346 nhiều.

7.

Bốc 14s thì nói chung dù 6p có khả năng tạo chờ 3 mặt nhưng 2334 và 6 trùng quân có ích, nên số quân lên tenpai sẽ kém so với đánh 6p giữ 7m.